Niesamodzielny senior jako źródło kryzysu w rodzinie
 
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Szczeciński, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Pedagogiki, Papieża Jana Pawła II 22a, 70-453 Szczecin, Polska
 
Zaznaczeni autorzy mieli równy wkład w przygotowanie tego artykułu
 
 
Data nadesłania: 27-10-2023
 
 
Data ostatniej rewizji: 08-12-2023
 
 
Data akceptacji: 08-12-2023
 
 
Data publikacji online: 30-12-2023
 
 
Autor do korespondencji
Edyta Sielicka   

Uniwersytet Szczeciński, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Pedagogiki, Papieża Jana Pawła II 22a, 70-453 Szczecin, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2023;30(4):31-47
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Celem prezentowanego opracowania jest analiza obszarów systemowego funkcjonowania rodziny opiekującej się niesamodzielnym seniorem ze szczególnym wskazaniem potencjalnych zagrożeń mających znaczenie dla pojawiania się kryzysu w rodzinie. Metody. W pracy autorzy dokonali przeglądu i analizy literatury przedmiotu, a także danych zastanych dotyczących systemowych form i zasobów wsparcia rodziny opiekującej się niesamodzielnym seniorem. Wyniki i wnioski. Przeprowadzona analiza pozwoliła wskazać główne obszary trudności adaptacyjnych rodziny do sytuacji opieki nad niesamodzielnym seniorem. Zwróciła także uwagę na zindywidualizowane uwarunkowania rodzinne, które mają znaczenie dla pojawiania się kryzysów w rodzinie i umiejętności radzenia sobie z nim. Wyróżniono wśród nich między innymi: zasoby opiekuńcze rodzinny, gotowości do redefinicji ról rodzinnych oraz reorganizacji życia rodzinnego. Ze względu na postępujący proces starzenia się populacji co raz więcej rodzin będzie stawało przed wyzwaniem związanym z koniecznością udzielenia wsparcia niesamodzielnemu starszemu członkowi rodziny. Wsparcie ze strony publicznej nie zawsze jest dostępne lub wystarczające do potrzeb osoby zależnej i jej opiekunów rodzinnych, co może prowadzić do wzrostu ryzyka napięć i konfliktów w rodzinie. Szczególnie w sytuacji, gdy okres opieki liczony jest w miesiącach i latach. Autorzy zwrócili uwagę na potrzebę kontynuowania rozwoju obszarów wychowania do starości i edukacji o starości, z jednoczesnym wdrażaniem rozwiązań wspierających systemowo nie tylko niesamodzielnych seniorów i ich opiekunów, ale także całe systemy rodzinne, a tym najmłodszych ich członków.
 
REFERENCJE (44)
1.
Bank Danych Lokalnych (2021). Pobrane z: https://bdl.stat.gov.pl/bdl/da....
 
2.
Bornstein, M. H., Sawyer, J. (2006). Family systems [Systemy rodzinne]. W: K. McCartney, D. Phillips (red.), Blackwell handbook of early childhood development (ss. 381–398). Malden: Blackwell Publishing. DOI: 10.1002/9780470757703.ch19.
 
3.
Borowik, J. (2015). Znaczenie relacji rodzinnych w życiu osób starych. W: I. Taranowicz, S. Grotowska (red.), Rodzina wobec wyzwań współczesności: Wybrane problemy (ss. 139–150). Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum.
 
4.
Bowen, M. (1966). The use of family theory in clinical practice [Zastosowanie teorii rodziny w praktyce klinicznej]. Comprehensive Psychiatry, 7(5), 345–374. DOI: 10.1016/S0010-440X(66)80065-2.
 
5.
Caplan, G. (1964). Principles of preventive psychiatry [Zasady psychiatrii zapobiegawczej]. New York: Basic Books.
 
6.
Cierpka, A. (2003). Systemowe rozumienie funkcjonowania rodziny. W : A. Jurkowski (red.), Z zagadnień współczesnej psychologii wychowawczej (ss. 107–129). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
 
7.
Cieśla, A., Cieśla, J. P. (2018). Wzorcowe Mieszkanie Seniora, czyli jak Polacy mogą mieszkać na starość – analiza kosztów. EXLIBRIS Biblioteka Gerontologii Społecznej, 15(1–2), 43–57. DOI: 10.24917/24500232.15.3.
 
8.
Chuchra, M., Gorbaniuk, J. (2017). Znaczenie pracy zawodowej w życiu kobiet i mężczyzn. Roczniki Teologiczne, 64(1), 213–230. DOI: 10.18290/rt.2017.64.1-12.
 
9.
Cox, M. J., Paley, B. (1997). Families as systems [Rodziny jako systemy]. Annual Review of Psychology, 48(1), 243–267. DOI: 10.1146/annurev.psych.48.1.243.
 
10.
de Barbaro, B. (red.) (1999). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
 
11.
Dzięgielewska, M. (2009). Edukacja jako sposób przygotowania do starości. Chowanna, 33(2), 49–62.
 
12.
Fabiś, A., Wawrzyniak, J. K., Chabior, A. (2015). Ludzka starość: Wybrane zagadnienia gerontologii społecznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
 
13.
Franczyk, E. (2021). Osoba starsza a kryzys we współczesnej rodzinie w ujęciu systemowym. Horyzonty Wychowania, 20(53), 61–71. DOI: 10.35765/hw.2030.
 
14.
Główny Urząd Statystyczny (2022). Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-te....
 
15.
Główny Urząd Statystyczny (2023a). Bank Danych Lokalnych. Pobrane z: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/st....
 
16.
Główny Urząd Statystyczny (2023b). Prognoza ludności na lata 2023–2060. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-te....
 
17.
Haefner, J. (2014). An application of Bowen family systems theory [Zastosowanie teorii systemów rodzinnych Bowena]. Issues in Mental Health Nursing, 35(11), 835–841. DOI: 10.3109/01612840.2014.921257.
 
18.
Hoffman, L. A. (1981). Foundations of family therapy: A conceptual framework for systems change [Podstawy terapii rodzinnej: ramy koncepcyjne dla zmian systemowych]. New York: Basic Books.
 
19.
Iwański, R. (2021). Ograniczenia rozwoju srebrnej gospodarki w Polsce. W: E. Frąckiewicz, R. Iwański (red.), Srebrna gospodarka: Perspektywa Interdyscyplinarna (ss. 150–169). Szczecin: Wydawnictwo Akademii Sztuki w Szczecinie.
 
20.
Iwański, R., Bugajska, B. (2019). Rodzina w sytuacji opieki nad osobą chorą na chorobę Alzheimera w wieku 75 i więcej lat. W: M. Wysokiński, Z. Sienkiewicz, W. Fidecki (red.), Człowiek w podeszłym wieku w ujęciu interdyscyplinarnym (ss. 32–41). Warszawa: Warszawski Uniwersytet Medyczny.
 
21.
Jakimiuk, B. (2018). Wsparcie społeczne w miejscu pracy jako czynnik kształtujący satysfakcję zawodową. W: J. Kozielska, A. Skowrońska-Pućka (red.), Społeczne i jednostkowe konteksty pomocy, wsparcia społecznego i poradnictwa: t. 2, Przyczynki empiryczne – Praktyka społeczna (ss. 207–220). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
 
22.
James, R. K., Gilliland, B. E. (2003). Theories and strategies in counseling and psychotherapy [Teorie i strategie w poradnictwie i psychoterapii]. Boston: Allyn & Bacon.
 
23.
Janusz, B. E. (2016). Antycypowana utrata: przekształcanie więzi z osobą bliską w sytuacji zaawansowanej choroby. Medycyna Paliatywna w Praktyce, 10(3), 119–125.
 
24.
Kubacka-Jasiecka, D. (2010). Interwencja kryzysowa: Pomoc w kryzysach psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
 
25.
Lachowska, B. (2013). O znaczeniu modeli teoretycznych w badaniach rodziny. Family Forum, 3, 11–23.
 
26.
Leszczyńska-Rejchert, A. (2022). Jak i dlaczego edukować do starości? – perspektywa geragoga. Podstawy Edukacji, 15, 147–159. DOI: 10.16926/pe.2022.15.11.
 
27.
Massey, R. F. (1986). What/who is the family system?. The American Journal of Family Therapy, 14(1), 23–39. DOI: 10.1080/01926188608250230.
 
28.
Matuszczyk, K. (2017). Migracje zarobkowe w Europie Środkowo-Wschodniej. INFOS Biuro Analiz Sejmowych, 2(225), 1–4.
 
29.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (2023a). Statystyka za rok 2022. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/rodzina....
 
30.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (2023b). Specjalny zasiłek opiekuńczy. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/rodzina....
 
31.
Mitkiewicz, B. (2021). Troska o rodzinę niesamodzielnego seniora. Społeczeństwo. Edukacja. Język, 13, 243–259. DOI: 10.19251/sej/2021.13(15).
 
32.
Olson, D. H., Sprenkle, D. H., Russell, C. S. (1979). Circumplex model of marital and family systems: I. Cohesion and adaptability dimensions, family types, and clinical applications [Kołowy model systemu małżeńskiego i rodzinnego: I. Wymiary spójności i zdolności adaptacyjnych, typy rodzin i zastosowania kliniczne]. Family Process, 18(1), 3–28. DOI: 10.1111/j.1545-5300.1979.00003.x.
 
33.
Sękowski, A. (1988). Ogólna teoria systemów i jej zastosowanie w naukach społecznych. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny, 120, Prace Psychologiczne, 2, 83–99.
 
34.
Sielicka, E. (2023). Opowiedz mi o babci i dziadku – starość w percepcji dziecka w wieku przedszkolnym. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 618(3), 25–34. DOI: 10.5604/01.3001.0016.3334.
 
35.
Sojka, E. (2017). Ocena zmian demograficznych w Polsce w latach 1950–2013 za pomocą metod wielowymiarowej analizy porównawczej. Studia Ekonomiczne, 324, 115–128.
 
36.
Szafranek, A., Iwański, R. (2022). Obszary mediacji w pracy socjalnej z osobami starszymi. W: K. Jurewcz-Bakun, E. Jakubiak (red.), Mediacja szansą na porozumienie (ss. 126–138). Poznań: Wydawnictwo Naukowe FNCE.
 
37.
Ulaniecka, U. (2018). Wpływ społeczno-kulturowy na podejmowanie decyzji dotyczących opieki nad seniorem. Praca Socjalna, 32(4), 58–69.
 
38.
Urbaniak, B. (2017). Wsparcie pracowników sprawujących opiekę nieformalną. Polityka Społeczna, 514(1), 1–9.
 
39.
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (2004). Dz. U. 2004.64.593.
 
40.
von Bertalanffy, L. (1984). Ogólna teoria systemów: Podstawy, rozwój, zastosowania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
41.
Zalewska, J. (2011). Człowiek starszy – aktywny podmiot polityki społecznej?: Koncepcja upodmiotowienia a pluralizm rynkowy. W: M. Racław (red.), Publiczna troska, prywatna opieka: Społeczności lokalne wobec osób starszych (ss. 35–56). Warszawa: Fundacja Instytut Spraw Publicznych.
 
42.
Zięba-Kołodziej, B. (2015a). Potrzeba, konieczność czy moralny obowiązek?: Opieka nad niesamodzielnym seniorem w rodzinie. Studia Pedagogiczne: Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne, 26, 235–256.
 
43.
Zięba-Kołodziej, B. (2015b). Rodzinne problemy opieki nad niesamodzielnym seniorem. W: S. Badora, B. Zięba-Kołodziej (red.), Pedagogika opiekuńcza: Perspektywy myślenia o rodzinie (ss. 71–101). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
 
44.
Zysnarska, M., Wojnicz-Michera, I., Taborowska, M., Kołecki, P., Maksymiuk, T. (2010). Kobieta – opiekun osoby przewlekle chorej – Wyznaczniki przeciążenia. Nowiny Lekarskie, 79(5), 386–391.
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top