Pedagogika religii – konceptualizacja teorii kształtującej uczniowską tożsamość
Więcej
Ukryj
1
Department of Teaching about Education, Faculty of Pedagogy and Fine Arts in Kalisz, Adam Mickiewicz University in Poznan [Zakład Nauk o Edukacji, Wydział Pedagogiczno-Artystyczny w Kaliszu, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu], Nowy Świat 28-30, 62-800 Kalisz, Poland
Data nadesłania: 01-01-2020
Data ostatniej rewizji: 30-06-2020
Data akceptacji: 30-06-2020
Data publikacji: 30-06-2020
Autor do korespondencji
Mariusz Dembiński
Zakład Nauk o Edukacji, Wydział Pedagogiczno-Artystyczny w Kaliszu, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Nowy Świat 28-30, 62-800 Kalisz, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2020;22(1):57-80
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Religia jest jednym z przedmiotów realizowanych w szkołach podstawowych
i średnich. Jest to przedmiot swoisty, w zasadzie nieempiryczny, toteż niezwykle
ważne jest, aby przekazywane treści wpisywały się w przestrzeń szeroko pojętej
pedagogiki.
Cel. Celem artykułu jest propozycja opracowania teorii pedagogiki religii, która poprzez
program nauczania w czasie katechezy w szkole staje się źródłem kształtowania osobowości
i wyłaniania religijnej, wyznaniowej tożsamości. Teoria ma przyczynić się do poszerzenia
zrozumienia pedagogicznych (naukowych) odniesień do religii, zwiększenia poczucia
odpowiedzialności za kształcenie uczniów przez pedagogów i teologów (katechetów)
oraz za samokształcenie. Ma też wskazać czynniki budujące tożsamość, między innymi po
to, aby znalazły one swoje odzwierciedlenie w procesie kształcenia (edukacji, wychowaniu,
socjalizacji).
Materiały i metody. Wypowiedź ma charakter teoretyczny, przy czym jej konceptualizacja
prowadzi do opracowania teorii pedagogiki religii i nawiązuje do fenomenologii oraz
idei praktyki w działaniu.
Wnioski. Ważne jest, aby katecheci i teolodzy współpracowali z pedagogami, ponieważ
treści programowe kształtują osobowość i tożsamość uczniów. Znajomość czynników
wpływających na tożsamość powinna wpisywać się w program i proces kształcenia (edukacji,
wychowania i socjalizacji).
REFERENCJE (50)
1.
Adamski, F. (2005). Personalizm i pedagogika personalistyczna. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku: T. 4 (ss. 349-353). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
2.
Benner, D. (2015). Pedagogika ogólna: Wprowadzenie do myślenia i działania pedagogicznego w ujęciu systemowym i historyczno-problemowym. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
3.
de Condillac, É. (1958). Traktat o wrażeniach. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
4.
Fish, D. (1996). Kształcenie poprzez praktykę. Warszawa: Wydawnictwo CODN.
5.
Foucault, M. (1976). Histoire de la sexualité: La volonté de savoir: T. 1. Paris: Gallimard.
6.
Gasiul, H. (2020). Psychologia osobowości: Nurty, teorie, koncepcje. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
7.
Grzegorek, T. (2000). Tożsamość a poczucie tożsamości: Próba uporządkowania problematyki. W: A. Gałdowa (red.), Tożsamość człowieka (ss. 53-70). Kraków: Wydawnictwo UJ.
8.
Gutek, G.L. (2003). Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
9.
Hall, C.S., Lindzey, G., Campbell, J.B. (2021). Teorie osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
10.
Kant, I. (1957). Krytyka czystego rozumu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
11.
Kędzierska, J. (2003). Kształcenie. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku: T. 2 (ss. 858-862). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
12.
Kieżun, W. (1997). Sprawne zarządzanie organizacją: Zarys teorii i praktyki. Warszawa: Wydawnictwo SGH.
13.
Košč, S. (2016). Pedagogika wobec wyzwań współczesności: Człowiek – wartości – wychowanie. W: E. Włodek, A. Mirski (red.), Pedagogika wobec wyzwań współczesności: Człowiek – wartości – wychowanie (ss. 13-29). Kraków: Wydawnictwo Ignatianum.
14.
Kotarbiński, T. (1960). Traktat o dobrej robocie. Warszawa: Wydawnictwo Ossolineum.
15.
Kotarbiński, T. (1966). Dzieła wszystkie: Prakseologia: T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Ossolineum.
16.
Kuźma, J. (2005). Praktyki pedagogiczne. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku: T. 4 (ss. 843-851). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
17.
Latour, B. (2010). Splatając na nowo to, co społeczne: Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
18.
Maliszewski, K., Stępkowski, D., Śliwerski, B. (2019). Istota, sens i uwarunkowania (wy)kształcenia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
19.
Marek, Z. (2020). Geneza pedagogiki religii. W: Z. Marek, A. Walulik (red.), Pedagogika religii (ss. 11-31). Kraków: Wydawnictwo Ignatianum.
20.
Marion, J-L. (1989). Réduction et donation: Recherches sur Husserl, Heidegger et la Phénoménologie. Paris: Presses Universitaires de France.
21.
Marion, J-L. (2016). Idol i dystans. Kraków: Wydawnictwo WAM.
22.
Matraszek, K., Such, J., Pawłowski, C., Ryndak, M. (1989). Ontologia, teoria poznania i ogólna metodologia nauk. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
23.
Michalski, J. (2020). Cele i zadania pedagogiki religii. W: Z. Marek, A. Walulik (red.), Pedagogika religii (ss. 73-92). Kraków: Wydawnictwo Ignatianum.
24.
Milerski, B., Śliwerski, B. (2000). Pedagogika ogólna. W: Leksykon tematyczny PWN: Pedagogika (s. 50). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
25.
Milerski, B. (2011). Hermeneutyka pedagogiczna: Perspektywy pedagogiki religii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT.
26.
Milerski, B. (2019). Pedagogika religii. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika: Podręcznik akademicki (ss. 319-330). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
27.
Nikitorowicz, J. (2007). Tożsamość – istota, geneza, wymiary. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku: T. 6 (ss. 754-760). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
28.
Oleś, P.K. (2021). Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
29.
Palka, S. (1995). Pedagogika w stanie tworzenia. Kraków: Wydawnictwo UJ.
30.
Pizzorno, A. (2007). Il velo della diversità: Studi su razionalità e riconoscimento. Milano: Editore Feltrinelli.
31.
Polak, K. (1999). Indywidualne teorie nauczycieli. Kraków: Wydawnictwo UJ.
32.
Pszczołowski, T. (1982). Zasady sprawnego działania. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
33.
Rubacha, K. (2003). Budowanie teorii pedagogicznych. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Pedagogika: Cz. 1 (ss. 59-71). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
34.
Schön, D.A. (1995). The Reflective Practitioner: How Professionals Think in Action. London: Arena.
35.
Schulz, R. (2016). O kategoriach ogólności w pedagogice ogólnej. W: R. Schulz (red.), Szkice z pedagogiki ogólnej (ss. 24-55). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
36.
Simon, W. (2007). Pedagogika religii w Niemczech. W: C. Rogowski (red.), Leksykon pedagogiki religii: Podstawy, koncepcje, perspektywy (ss. 565-568). Warszawa: Wydawnictwo Verbinum.
37.
Słowiński, B. (2008). Podstawy sprawnego działania. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej.
39.
Szakolczai, A. (2017). Permanent (trickster) liminality: The reasons of the heart and of the Mind. W: Theory and Psychology, 27(2), 231-248. DOI: 10.1177/0959354317694095.
40.
Szempruch, J. (2018). Teoria i praktyka pedagogiczna w rozwoju zawodowym nauczyciela. Wrocław: Wydawnictwo Instytutu Pedagogiki UWr. DOI: 10.34616/22.19.020.
41.
Szczepański, J. (1961). Socjologia: Rozwój problematyki i metody. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
42.
Śliwerski, B. (2005). Pedagogika. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku: T. 4. (ss. 100-102). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
43.
Śliwerski, B. (2018). Pedagogika ogólna w ponowoczesnym świecie. Forum Pedagogiczne, 8(1), 21-41. DOI: 10.21697/fp.2018.1.02.
44.
Turner, V. (2005). Gry społeczne, pola i metafory: Symboliczne działanie w społeczeństwie. Kraków: Wydawnictwo UJ.
45.
Turner, V. (2006). Las symboli: Aspekty rytuałów u ludu Ndembu. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
46.
Way, B. (1990). Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
47.
Wysocka, E. (2004). Osobowość. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku: T. 3 (ss. 938-958). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
48.
van Gennep, A. (2006). Obrzędy przejścia: Systematyczne studium ceremonii. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
49.
Ziebertz, H-G. (1994). Religionspädagogik als empirische Wissenschaft: Beiträge zu Theorie und Forschungspraxis. Weinheim: Deutscher Studien Verlag.
50.
Żak, S. (2005). Prakseologia. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku: T. 5 (ss. 841-842), Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.