Bieżący numer
Online first
Archiwum
O czasopismie
Cele i zakres czasopisma
Wydawca i organ zarządzający
Zespół redakcyjny
Rada Naukowa
Kolegium Recenzentów
Indeksacja i współczynniki wpływu
Prawa autorskie i polityka otwartego dostępu
Źródła finansowania
Polityka prywatności
Dla autorów
Procedura publikacji
Procedura recenzowania
Wymogi redakcyjne
Etyka publikacji
Opłaty wydawnicze
Możliwości wsparcia rozwoju mowy dziecka w rodzinie wielodzietnej – szanse i wyzwania
1
Wydział Pedagogiki, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, Polska
Data nadesłania: 14-01-2025
Data akceptacji: 10-03-2025
Data publikacji online: 26-09-2025
Autor do korespondencji
Magdalena Harmacińska-Kowalewska
Wydział Pedagogiki, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Chodkiewicza 30, 85-064 Bydgoszcz, Polska
Wydział Pedagogiki, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Chodkiewicza 30, 85-064 Bydgoszcz, Polska
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wstęp. Rodzina to fundament każdego społeczeństwa, pełniący kluczowe funkcje wychowawcze, emocjonalne i społeczne. Mimo współczesnych zmian w jej strukturze, pozostaje ona głównym środowiskiem, w którym jednostka rozwija swoje kompetencje poznawcze,
społeczne i emocjonalne. Rodziny wielodzietne stanowią unikalne środowisko dla rozwoju mowy, oferując zarówno szanse, jak i wyzwania. Wyzwaniem dla opisywanej grupy z pewnością jest organizacja zasobami czasowymi i finansowymi w gospodarstwie domowym. Cel. Celem niniejszego artykułu jest wskazanie możliwości, jakie posiadają rodzice w rodzinach wielodzietnych, chcąc wspierać rozwój mowy swoich dzieci, a także wskazanie, jakie trudności i wyzwania im towarzyszą w procesie wychowywania większej liczby dzieci. Ważnym aspektem jest również przekazywanie opisywanej wiedzy dla rodziców. Istotna jest tu również wiedza rodziców na opisywany temat. Metody i materiały. W pracy wykorzystano analizę dostępnej literatury przedmiotu oraz obserwacje podczas pracy zawodowej i życia prywatnego w rodzinie wielodzietnej autorki artykułu. Codzienna praca w gabinecie, na uczelni oraz w domu skłoniła badaczkę do rozpoczęcia badań w opisywanej tematyce. Wnioski. Świadome podejście rodziców w rodzinach wielodzietnych oraz wspólne wsparcie rodzeństwa mogą skutecznie budować rozwój językowy dzieci. Warto również tutaj pamiętać o roli specjalistów, którzy mogą pomóc w przypadku różnych trudności prezentowanych przez dzieci w opisywanych rodzinach. Współpraca wielu z nich może przynieść zamierzone efekty, jednak wyzwaniem dla rodziców z pewnością jest pogodzenie zasobów czasowych i finansowych w wyżej opisywanych działaniach.
REFERENCJE (53)
1.
Achremowicz, H., Chmiel, A., Kamińska-Sztark, K., Pilawska-Gronostaj, R., Pryszmont, M., & Wylęgły, K. (2022). Rodzic w pracy: Organizacja pracy na uczelni wyższej w kontekście rodzicielstwa [Parent at work: Organizing work at a university in the context of parenthood]. Wychowanie w Rodzinie, 29(4), 109–129. https://doi.org/10.34616/wwr.2....
2.
American Psychological Association. (2019, October). Stress in America 2019 [Press release]. https://www.apa.org/news/press....
3.
Balcerzak-Paradowska, B. (1992). Wpływ bezrobocia na realizację funkcji ekonomicznej rodzin wielodzietnych [The impact of unemployment on the implementation of the economic function of large families]. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 3, 31–35.
4.
Balcerzak-Paradowska, B. (1997). Sytuacja rodzin wielodzietnych osób bezrobotnych w województwach o szczególnie wysokim zagrożeniu bezrobociem [Situation of large families of unemployed persons in voivodeships with a particularly high risk of unemployment]. In T. Borkowski, A Marcinkowski, & A. Oherow-Urbaniec (Eds.), Polityka społeczna, rodzina, bezrobocie: Praca zbiorowa (pp. 99–105). Księgarnia Akademicka.
7.
Bednarska, N. (Ed.). (2020). Dziecko – media – rozwój: O konsekwencjach obecności mediów w życiu dziecka [Child – media – development: On the consequences of media presence in a child’s life]. Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
8.
Bednarz-Łuczewska, P. (2013). Work and family roles in the lives of large-family professional women in Poland and Germany. Frodo.
10.
Bieńko, M. (2021). Rodziny wielodzietne w badaniach socjologicznych [Large Families in Sociological Research]. In M. Kośny (Ed.), Rodziny wielodzietne – aktualny stan badań i najważniejsze wyzwania: Perspektywa polska i niemiecka, pp. 8–23. https://wir.ue.wroc.pl/info/re....
12.
Bukojemska, J. (2012). Matki wielodzietne w ponowoczesnym świecie – poczucie spełnienia czy braku perspektyw? [Mothers with many children in the postmodern world – a sense of fulfilment or lack of prospects?]. In A. Kwak & M. Bieńko (Eds.), Wielość spojrzeń na małżeństwo i rodzinę [Multiple perspectives on marriage and family] (pp. 225–259). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
13.
Bus, A. G., van Ijzendoorn, M. H., & Pellegrini, A. D. (1995). Joint book reading makes for success in learning to read: A meta-analysis on intergenerational transmission of literacy. Review of Educational Research, 65(1), 1–21. https://doi.org/10.2307/117047....
14.
Brody, G., H. (1998). Sibling relationship quality: It’s causes and consequences. Annual Review of Psychology, 49(1), 1–24. https://pismin.com/10.1146/ann....
15.
Brzezińska, A., Appelt, K., & Ziółkowska, B. (2008). Psychologia rozwoju człowieka [Psychology of human development]. GWP.
16.
Cieszyńska, J., & Korendo, M. (2008). Wczesna interwencja terapeutyczna: Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6 roku życia [Early intervention therapy: Stimulating child development from newborn to 6 years of age]. Wydawnictwo Edukacyjne.
17.
Cieszyńska-Rożek, J. (2014). Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa [The Krakow Method for child developmental disorders from the perspective of phenomenology, neurobiology and linguistics]. Centrum Metody Krakowskiej.
18.
Daminger, A. (2019). The cognitive dimension of household labor. American Sociological Review, 84(4), 609–633. https://doi.org/10.1177/000312....
19.
Dołęga, Z. (2003). Promowanie rozwoju mowy w okresie dzieciństwa – prawidłowości rozwoju, diagnozowanie i profilaktyka [Promoting speech development in childhood – developmental regularities, diagnosis, and prevention]. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
20.
Dysarz, Z. (2003). Mowa dziecka a więzi uczuciowe w rodzinie [Child speech and emotional bonds in the family]. Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
21.
Emiluta-Rozya, D. (2006). Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym [Supporting the development of speech in preschool children]. Centrum Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
22.
Forma, P. (2013). Przestrzenie zagrożeń rodzin wielodzietnych – przegląd badań [Threat areas of large families – a review of research]. Studia Pedagogiczne: Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne, 22, 211–236.
23.
Gacka, E. (2016). Przedszkole miejscem diagnozy zaburzeń komunikacji językowej dziecka [Kindergarten as a place to diagnose a child’s language communication disorders]. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 9(33/3), 139–152. https://doi.org/10.35765/eetp.....
24.
Gerson, K. (2011). The unfinished revolution: Coming of age in a new era of gender, work, and family. Oxford University Press.
25.
Graniewska, D. (Ed.). (2004). Sytuacja rodzin i polityka rodzinna w Polsce: Uwarunkowania demograficzne i społeczne [The situation of families and family policy in Poland: Demographic and social conditions]. Instytut Polityki i Spraw Socjalnych.
27.
Hochschild, A. R., & Machung, A. (1989). The second shift: Working families and the revolution at home. Viking.
28.
Hoff, E. (2006). How social contexts support and shape language development. Developmental Review, 26(1), 55–88.
29.
Jędrzejczak, A. (2013). Nierówności dochodowe i ubóstwo wśród rodzin wielodzietnych w Polsce [Income inequality and poverty among large families in Poland]. In Z. Rusnak & B. Zmyślona (Eds.), Jakość życia a zrównoważony rozwój (pp. 108–121). Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
30.
Kacprowska, O. (2024). Uczenie się wychowania przez rodziców rodzin wielodzietnych [Learning parenting in large families]. Kultura i Wychowanie, 2(24), 41–53.
31.
Kotlarska-Michalska, A. (2002). Więź w rodzinach wielodzietnych [Bonding in large families]. Roczniki Socjologii Rodziny, 14, 57–70. https://repozytorium.amu.edu.p....
32.
Kotowska, I. E. (2019). Uwagi o urodzeniach i niskiej dzietności w Polsce oraz polityce rodzinnej wspierającej prokreację. Studia Demograficzne, 2(176), 11–29.
33.
Kośny, M. (2021). Rodziny wielodzietne – aktualny stan badań i najważniejsze wyzwania: Perspektywa polska i niemiecka [Large families – current research status and major challenges: Polish and German perspectives]. https://wir.ue.wroc.pl/info/re....
34.
Krause, E. (2023). Kariera naukowa a macierzyństwo: Sytuacja naukowczyń w Polsce [Scientific career and motherhood: The situation of female scientists in Poland]. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
35.
Kurcz, I. (2000). Psychologia języka i komunikacji [Psychology of language and communication]. Scholar.
36.
Mead, M. (1970). Culture and commitment: A study of the generation gap. Natural History Press.
37.
Michalak-Widera, I. (2008). Stymulacja językowa najmłodszych [Language stimulation for the youngest]. In J. Porayski-Pomsta (Ed.), Diagnoza i terapia w logopedii (pp. 349–354). Dom Wydawniczy Elipsa.
38.
Morris, A. S., Silk, J. S., Steinberg, L., Myers, S. S., & Robinson, L. R. (2007). The role of the family context in the development of emotion regulation. Social Development, 16(2), 361–388. 10.1111/j.1467-9507.2007.00389.x.
39.
Nowak, L. (2006). Statystyczny obraz sytuacji ekonomicznej rodzin wielodzietnych [Statistical picture of the economic situation of large families]. In J. Krynicka & J. Rudzka (Eds.), Sytuacja rodzin wielodzietnych w Polsce a polityka rodzinna: Opinie i ekspertyzy (pp. 1–6). Biuro Informacji i Dokumentacji Kancelarii Senatu. http://ww2.senat.pl/k6/agenda/....
40.
Ochman, A. (2021). Wspomaganie rozwoju mowy dzieci w wieku przedszkolnym poprzez arteterapię [Supporting the development of speech in preschool children through art therapy]. Niepełnosprawność, 44, 124–139. https://czasopisma.bg.ug.edu.p....
41.
Ochojska, D., Marmola, M., & Węgrzyn-Białogłowicz, K. (2015). Sytuacja psychospołeczna w rodzinach jedno- i wielodzietnych w percepcji dzieci [The psychosocial situation in single- and large-child families in the perception of children]. Wychowanie w Rodzinie, 1(11), 193–211. https://doi.org/10.23734/wwr20....
42.
Parsons, T. (1956). Family, socialization and interaction process. Routledge. https://doi.org/10.4324/978131....
44.
Rodwell, V. W., Bender, D. A., Botham, K. M., Kennelly, P. J., & Weil, A. P. (2018). Biochemia Harpera ilustrowana [Harper’s illustrated biochemistry] (7th ed.). PZWL.
45.
Rogoff, B. (2003). The cultural nature of human development. Oxford University Press.
46.
Tomasello, M. (2003). Constructing a language: A usage-based theory of language acquisition. Harvard University Press.
47.
Strienz, J. (2012). Jak żyć z KPU – kryptopirolurią? Poradnik dla pacjenta [How to live with KPU – cryptopyroluria? A guide for the patient]. Pro Medica Media.
48.
Szarfenberg, R., Żołędowski, C., & Theiss, M. (2010). Ubóstwo i wykluczenie społeczne: Perspektywa poznawcza [Poverty and social exclusion: A cognitive perspective]. Dom Wydawniczy ELIPSA.
49.
Szlendak, T. (2010). Socjologia rodziny: Ewolucja, historia, zróżnicowanie [Sociology of the family: evolution, history, diversification]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
50.
Szostek, D. (2015). Struktura konsumpcji i jakości życia wielodzietnych gospodarstw domowych [Consumption structure and quality of life of large households]. Handel Wewnętrzny, 4(357), 113–123. https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh....
51.
Wołosiuk, B. (2015). Wspomaganie rozwoju mowy dziecka [Supporting your child’s speech development]. In J. Karbowniczek, A. Błasiak, & E. Dybowska (Eds.), Rozwój i wychowanie dziecka w wieku przedszkolnym i szkolnym: Perspektywy i problemy (pp. 33–49). Wydawnictwo WAM.
52.
Zrałek, M. (2001). Ubóstwo dzieci w rodzinach wielodzietnych [Child poverty in large families]. In J. Sztumski (Ed.), Pokolenie wygranych? Dzieci i młodzież w procesie transformacji społeczno-gospodarczej i politycznej Polski (pp. 85–96). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
53.
Żeglicka, H. (1998). Rodziny wielodzietne: Seminarium w IPISS [Large families: Seminar at IPISS]. Polityka Społeczna, 3, 31–33.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
Finansowane ze środków:
Projekt rozwoju praktyk wydawniczych i edytorskich oraz ich wpływu na utrzymanie się w obiegu międzynarodowym czasopisma został sfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Projekt obejmował następujące działania: modernizację strony internetowej czasopisma, wdrożenie systemu submisji artykułów oraz wdrożenie menedżera bibliografii, wdrożenie systemu antyplagiatowego, wprowadzenie automatycznego systemu informowania członków społeczności akademickiej, a także tłumaczenie artykułów na język angielski. Kwota środków finansowych stanowiących pomoc przyznaną w ramach programu „Rozwój czasopism naukowych" na podstawie umowy nr RCN/SN/0666/2021/1 z dnia 22.12.2022 roku wyniosła 79 890, 96 zł. Szczegółowy opis realizowanych działań znajduje się w zakładce "Źródła finansowania"
© 2006-2025 Journal hosting platform by Bentus
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
