Warunki życia warszawskich rodzin robotniczych w II Rzeczypospolitej jako determinanty socjalizacji i wychowania młodego pokolenia
Więcej
Ukryj
1
Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii, Wydział Nauk o Wychowaniu, Uniwersytet Łódzki, Pomorska 46/48, 91-408 Lodź, Polska
Data nadesłania: 31-08-2018
Data ostatniej rewizji: 06-12-2018
Data akceptacji: 06-12-2018
Data publikacji: 31-12-2018
Autor do korespondencji
Małgorzata Krakowiak
Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii, Wydział Nauk o Wychowaniu, Uniwersytet
Łódzki, Pomorska 46/48, 91-408 Lodź, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2018;18(2):137-154
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Cel: Artykuł poświęcono problemom egzystencji warszawskich rodzin robotniczych dwudziestolecia międzywojennego. Celem niniejszego opracowania jest pokazanie warunków życia i ich wpływu na procesy socjalizacyjno-wychowawcze młodej generacji proletariatu. Analizowany materiał pochodzi z badań ankietowych przeprowadzonych przez Instytut Gospodarstwa Społecznego, opisujących sytuację stolicy w latach 20. i 30. XX wieku. Zebrane dane koncentrują się wokół zagadnień związanych z sytuacją społeczno-ekonomiczną warszawiaków. Wśród omawianych problemów funkcjonowania rodziny wybrano te bezpośrednio wpływające na wychowanie i socjalizację najmłodszych. Do najważniejszych należą: sytuacja mieszkaniowa, problemy żywieniowe, warunki higieniczne, kwestie edukacji i wykształcenia, życie społeczno-kulturalne oraz praca zarobkowa
młodego pokolenia.
Metody: W analizie pozyskanych materiałów wykorzystano metodę badań mikrohistorycznych, zastosowaną w odniesieniu do historii rodziny.
Wyniki: W wyniku analiz stwierdzono, że realia życia warszawiaków w dwudziestoleciu międzywojennym były trudne. Transmisja norm i wartości w rodzinach robotniczych była znacząco determinowana przez warunki egzystencji. Status materialny rodziny wpływał na jej sytuację bytową: złe warunki mieszkaniowe oraz niewystarczająca ilość środków na zapewnienie pożywienia były codziennością większości robotniczych rodzin.
Wnioski: Analiza materiałów źródłowych pozwala wnioskować iż w warszawskich rodzinach robotniczych: — niski poziom świadomości w zakresie przestrzegania zasad higieny przyczyniał się do szerzenia chorób w tym środowisku; — mimo powszechnego obowiązku szkolnego, wysoki odsetek dzieci i młodzieży nie uczęszczał do szkół, powiększając grono analfabetów; — zła sytuacja społeczno-ekonomiczna powodowała konieczność podejmowania pracy w bardzo młodym wieku, co było kolejnym problemem niosącym społeczne konsekwencje.
REFERENCJE (31)
1.
Adamski F., Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
2.
Balsigerowa M. (oprac.), Społeczne skutki bezrobocia wśród fizycznych pracowników przemysłowych m. st. Warszawy w świetle ankiety z roku 1932/3, Wydawnictwo PTPS, Warszawa 1932.
3.
Bołdyrew A., Dziecko w rodzinie robotniczej w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku. Warunki życia i normy wychowania, „Wychowanie w Rodzinie”, t. VII (1/2013).
4.
Bołdyrew A., Wychowanie i socjalizacja dzieci i młodzieży w łódzkich rodzinach robotniczych w okresie II Rzeczypospolitej, [w:] B. Kiereś, M. Gromek, K. Hryszan (red.), Rodzina – historia i współczesność, Wydawnictwo Episteme, Lublin 2017.
5.
Chwalba A., Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010.
6.
Domańska E., Mikrohistorie. Spotkanie w międzyświatach, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2005.
7.
Durko J., W pracy i w walce. Wspomnienia robotników warszawskich z przełomu XIX i XX wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1970.
8.
Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 1922, nr 40 poz. 334.
9.
Gawin M., Plaża jako obraz kultury. Bilet do nowoczesności. O kulturze polskiej w wieku XIX/XX wieku, Teologia Polityczna, Warszawa 2014.
10.
Gawin M., Kobieta na plaży. Przemiany modelu seksualności kobiecej w latach międzywojennych, [w:] A. Żarnowska, A. Szwarc (red.), Kobieta i kultura czasu wolnego, t. 7, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2001.
11.
Ihnatowicz I., Mączak A., Zientara B., Żarnowski J., Społeczeństwo Polskie od X do XX wieku, Książka i Wiedza, Warszawa 1988.
12.
Jaśkiewicz A., W walce o godność człowieczą..., „Nowe Tory” 1910 nr 1.
13.
Jarosz-Nojszewska A., Ochrona pracy młodocianych w Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] P. Grata (red.), Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej. Studia z polskiej polityki społecznej XX i XIX wieku, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2014.
14.
Jelonek A. (oprac.), Liczba ludności miast i osiedli w Polsce w latach 1810–1955, IGiPZ PAN, Warszawa 1956.
15.
Kobrzyński J., I Polski Kongres Mieszkaniowy, „Opiekun Społeczny” 1938, nr 2.
16.
Krahelska H., Pruss S., Życie bezrobotnych. Badania ankietowe, Wydawnictwo Instytutu Spraw Społecznych, Warszawa 1933.
17.
Krzywicki L. (oprac.), Pamiętniki Bezrobotnych nr 1–57, Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa 1933.
18.
Krzywicki L., Warunki życia robotniczego w Warszawie, Łodzi i Zagłębiu Dąbrowskiem w świetle ankiet 1927 roku, J. Burian, Warszawa 1929.
19.
Landau L., Bezrobocie i stopa życiowa ludności dzielnic robotniczych Warszawy, Instytut Spraw Społecznych, Warszawa 1936.
20.
Librachowa M., Socjologia wychowania i pedagogika, „Ruch Pedagogiczny” 1927, nr 1.
21.
Ludność i powierzchnia Warszawy w latach 1921–2008, Urząd Statystyczny w Warszawie, Warszawa 2009.
22.
Mały Rocznik Statystyczny, GUS, Warszawa 1939.
23.
Minkowska A., Rodzina bezrobotna. Na podstawie ankiety 1932 roku, Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa 1935.
24.
Oderfeldówna A., Młodzież przedmieścia. Z badań ankietowych na Ochocie, Instytut Spraw Społecznych, Warszawa 1938.
25.
Roszkowski W., Historia Polski 1914–1990, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991.
26.
Samsel A., Rodziny potrzebujące wsparcia w II Rzeczypospolitej – jakość życia, realizacja podstawowych funkcji, opieka społeczna, „Wychowanie w Rodzinie”, t. VII (1/2013).
27.
Samsel A., Rodzina jako środowisko wychowawcze w okresie Drugiej Rzeczypospolitej, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2009, nr 1.
28.
Sowa A.L., Brzoza C., Historia Polski 1918–1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2009.
29.
Zdanowski A., Warunki mieszkaniowe w okresie kryzysu i bezrobocia, Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa 1936.
30.
Żarnowska A., Praca zarobkowa kobiet i ich aspiracje zawodowe w środowisku robotniczym i inteligenckim na przełomie XIX i XX wieku, [w:] A. Żarnowska, A. Szwarc (red.), Kobieta i praca. Wiek XIX i XX. Zbiór studiów, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2000.
31.
Żarnowska A., Robotnicy Warszawy na przełomie XIX i XX wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy 1985.