Wybrane osobowościowe predyktory satysfakcji z pracy nauczycieli
 
Więcej
Ukryj
1
Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra, Polska
 
2
Wydział Nauk Społecznych, Akademia Nauk Stosowanych – Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu, Opole, Polska
 
Zaznaczeni autorzy mieli równy wkład w przygotowanie tego artykułu
 
 
Data nadesłania: 09-09-2025
 
 
Data akceptacji: 08-12-2025
 
 
Data publikacji online: 10-12-2025
 
 
Autor do korespondencji
Ewa Kowalska   

Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Zielonogórski, Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Polska
 
 
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Celem badań było poznanie związku pomiędzy satysfakcją z pracy u nauczycieli a cechami osobowości. Zawód nauczyciela należy do grupy zawodów, które w szczególny sposób służą innym ludziom. Wiążą się z nim liczne stresory, które warunkują jakość i efektywność pracy. Cechy osobowości mogą ułatwiać lub utrudniać radzenie sobie z trudnościami zawodu nauczyciela, a tym samym sprzyjać lub nie osiąganiu przez niego satysfakcji z pracy. Metody i materiały. W badaniach zostały wykorzystane dwa narzędzia badawcze: Skala Satysfakcji z Życia oraz kwestionariusz osobowości HEXACO-PI-R. Badania przeprowadzono na losowej próbie nauczycieli w różnym wieku i o różnym stażu pracy. Zgromadzone dane poddano analizie statystycznej w celu zidentyfikowania istotnych związków pomiędzy zmiennymi. Wyniki i wnioski. W badaniu wykazano istnienie istotnego, dodatniego związku pomiędzy satysfakcją z pracy u badanych nauczycieli a poziomem ich ekstrawertyczności oraz sumienności. Można więc przyjąć, że badani nauczyciele, osiągający wysokie wyniki w zakresie cech ekstrawertyczność i sumienność są bardziej zadowoleni z pracy niż pozostali pedagodzy. Pozostałe zmienne badane kwestionariuszem HEXACO-100 tj. uczciwość-pokora, emocjonalność, ugodowość oraz otwartość na doświadczenia nie korelowały ze zmienną satysfakcja z pracy. Ponadto wykazano istnienie istotnych statystycznie różnic w poziomie ekstrawertyczności nauczycieli w różnym wieku. Nie wykazano istnienia istotnych statystycznie różnic pomiędzy nauczycielami o różnym poziomie awansu zawodowego w zakresie poziomu sumienności.
REFERENCJE (49)
1.
Arvey, R. D., Bouchard, T. J., Segal, N. L., & Abraham, L. M. (1989). Job satisfaction: Environmental and genetic components. Journal of Applied Psychology, 7, 187–192.
 
2.
Ashton, M., & Lee, K. (2020). Objections to the HEXACO Model of Personality Structure — and why those objections fail. European Journal of Personality, 34(4), 492–510. https://doi.org/10.1002/per.22....
 
3.
Barrick, M. R., & Mount, M. K. (1991). The Big Five personality dimensions and job performance: A meta-analysis. Personnel Psychology, 44(1), 1–26.
 
4.
Bowling, N. A., Eschleman, K. J., & Wang, Q. (2011). A meta-analytic examination of the relationship between job satisfaction and subjective well-being. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83, 915–934.
 
5.
Bruk-Lee, V., Khoury, H. A., Nixon, A. E., Goh, A., & Spector, P. E. (2009). Replicating and Extending Past Personality/Job Satisfaction Meta-Analyses. Human Performance, 22,156–189.
 
6.
DeYoung, C. G., Quilty, L. C., & Peterson, J. B. (2007). Between facets and domains: 10 aspects of the Big Five. Journal of Personality and Social Psychology, 93(5), 880–896.
 
7.
Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71–75.
 
8.
Ferreira, Y. (2020). Arbeitszufriedenheit: Grundlagen, anwendungsfelder, relevanz [Job satisfaction: Fundamentals, fields of application, relevance]. Verlag W. Kohlhammer.
 
9.
Fischer, L., & Fischer, O. (2005). Arbeitszufriedenheit: Neue stärken und alte risiken eines zentralen konzepts der organisationspsychologie [Job satisfaction: New strengths and old risks of a central concept in organisational psychology]. Wirtschaftspsychologie, 7, 5–20.
 
10.
Griffin, R. W. (1988). Consequences of quality circles in an industrial setting: A longitudinal assessment. Academy of Management Journal, 31, 338–358.
 
11.
Hall, C. S., Lindzey, G., & Campbell, J. B. (2006). Teorie osobowości [Theories of personality]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
12.
Jakimiuk, B. (2018). Wybrane czynniki kształtujące satysfakcję z pracy nauczyciela [Selected factors shaping teacher job satisfaction]. Ruch Pedagogiczny, 2, 73–79.
 
13.
Jasiński, A. M., & Derbis, R. (2019). Środowiskowe i osobowościowe uwarunkowania satysfakcji z pracy [Environmental and personality factors determining job satisfaction]. Problemy Higieny i Epidemiologii, 100(1), 10–17.
 
14.
Judge, T. A., & Bono, J. E. (2001). Relationship of core self-evaluations traits – selfesteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability – with job satisfaction and job performance: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 86, 80–92.
 
15.
Judge, T. A., Heller, D., & Mount, M. K. (2002). Five-factor model of personality and job satisfaction: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 87, 530–541.
 
16.
Judge, T. A., Locke, E. A., & Durham, C. C. (1997). The dispositional causes of job satisfaction: A core evaluations approach. Research in Organizational Behavior,19, 151–188.
 
17.
Judge, T. A., Parker, S., Colbert, A., Heller, D., & Illies, R. (2001). Job satisfaction: A crosscultural review. In N. Anderson, D. S. Ones, H. K. Sinangil, & Ch. Viswesvaran (Eds.), Job satisfaction: A cross-cultural review handbook of industrial, work and organizational psychology (Vol. 2, pp. 25–52). SAGE Publications.
 
18.
Kang, W., & Malvaso, A. (2023). Associations between personality traits and areas of job satisfaction: Pay, work itself, security, and hours worked. Behavioral. Sciences, 13, 445.
 
19.
Korczyński, S. (2016). Poziom satysfakcji nauczycieli z pracy edukacyjnej [The level of teachers satisfaction with their educational work]. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Rocznik Polsko-Ukraiński, 18, 219–235. http://dx.doi.org/10.16926/rpu....
 
20.
Kristof, A. L. (1996). Person-organization fit: An integrative review of its conceptualizations, measurement, and implications. Personality Psychology, 49(1), 1–49.
 
21.
Lee, K., & Ashton, M. C. (2018). Psychometric properties of the HEXACO-100. Assessment, 25(5), 543–556. https://doi.org/10.1177/107319....
 
22.
Levin, I., & Stokes, J. P. (1989). Dispositional approach to job satisfaction: Role of negative affectivity. Journal of Applied Psychology, 74, 752–758.
 
23.
Liberska, H. (2011). Teorie rozwoju człowieka [Theories of human development]. In J. Trempała (Ed.). Psychologia rozwoju człowieka: Podręcznik akademicki (pp. 71–126). Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
24.
Locke, E. A. (1969). What is job satisfaction? Organizational behavior and human performance, 4, 309–336.
 
25.
Maslow, A. (2006). Motywacja i osobowość [Motivation and personality]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
26.
Neuberger, O., & Allerbeck, M. (1978). Messung und analyse von arbeitszufriedenheit: Erfahrungen mit dem Arbeitsbeschreibungsbogen (ABB) [Measuring and analysing job satisfaction: Experiences with the job description form (ABB)]. Verlag Hans Huber.
 
27.
Oleś, P. K. (2012). Psychologia człowieka dorosłego [Psychology of the adult]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
28.
Oleś, P. K. (2018). Wprowadzenie do psychologii osobowości [An introduction to personality psychology]. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
 
29.
Organ, D. W., & Lingl, A. (1995). Personality, satisfaction, and organizational citizenship behavior. Journal of Social Psychology, 135, 339–350.
 
30.
Poraj, G. (2014). Profile psychologiczne nauczycieli a ich funkcjonowanie w roli zawodowej [Teachers’ psychological profiles and their functioning in their professional role]. Psychologia Wychowawcza, 5, 131–145.
 
31.
Rosenstiel, L., Molt, W., & Rüttinger, B. (2005). Organisationspsychologie [Organisational psychology].Verlag W. Kohlhammer.
 
32.
Saltukoğlu, G., Tatar, A., & Özdemir, H. (2019). The HEXACO personality measure as a predictor of job performance and job satisfaction. Psychological Applications and Trends, 164–168. https://doi.org/10.36315/2019i....
 
33.
Schneider, B., & Dachler, H. P. (1978). A note on the stability of the Job Descriptive Index. Journal of Applied Psychology, 63, 650–653.
 
34.
Sęk, H. (Ed.). (2004). Wypalenie zawodowe: Przyczyny i zapobieganie [Burnout: Causes and prevention]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
35.
Skimina, E., Strus, W., Cieciuch, J., Szarota, P., & Izdebski, P. K. (2020). Psychometric properties of the Polish versions of the HEXACO-60 and the HEXACO-100 personality inventories. Current Issues in Personality Psychology, 8(3), 255–278. https://doi.org/.10.5114/cipp....
 
36.
Smak, M., & Walczak, D. (2015). Pozycja społeczno-zawodowa nauczycieli: Raport z badania jakościowego [The social and professional status of teachers: Report on qualitative research]. Instytut Badań Edukacyjnych.
 
37.
Staw, B. M., Bell, N. E., & Clausen, J. A. (1986). The dispositional approach to job attitudes: A lifetime longitudinal test. Administrative Science Quarterly, 31(1), 56–77.
 
38.
Staw, B. M., & Ross, J. (1985). Stability in the midst of change: A dispositional approach to job attitudes. Journal of Applied Psychology, 70, 469–480.
 
39.
Strelau, J., & Doliński, D. (2008). Psychologia T. 1–2 [Psychology Vol. 1–2]. GWP.
 
40.
Strojna, A. (2015). System motywacji jako kluczowy czynnik kształtowania kapitału ludzkiego [The incentive system as a key factor in shaping human capital]. In A. Rogozińska-Pawełczyk (Ed.), Gospodarowanie kapitałem ludzkim: Wyzwania organizacyjne i prawne (pp. 117–128). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
 
41.
Sun, J., Kaufman, S. B., & Smillie, L. D. (2018). Unique associations between Big Five personality aspects and multiple dimensions of well-being. Journal of Personality, 86(2), 158–172. doi: 10.1111/jopy.12301.
 
42.
Śliwa, S. (2021). Kompetencje krytyczne polskich i czeskich pedagogów w świetle badań porównawczych [Critical competences of Polish and Czech educators in the light of comparative research]. Wydawnictwo Sindruk.
 
43.
Tatar, A., Saltuküğlu G., Ozdemir, H., & Bekiroğlu, B. (2019). Six-Factor Model of Personality (HEXACO) domains as predictors of job performance and job satisfaction. İş te Davranış Dergisi, 4(2), 68–77. https://doi.org/10.25203/idd.6....
 
44.
Warr, P. (2007). Work, happiness, and unhappiness. Lawrence Erlbaum.
 
45.
Watson, D., Clark, L. A., Tellegen, A. (1988). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: The PANAs Scales. Journal of Personality and Social Psychology, 54, 1063–1070.
 
46.
Weiss, H. M. (2002). Deconstructing job satisfaction: Separating evaluations, beliefs and affective experiences. Human Resource Management Review, 12, 173–194.
 
47.
Zalewska, A. (2001). Reactivity and job satisfaction at a new workplace. Polish Psychological Bulletin, 32, 3, 167–174.
 
48.
Zalewska, A. (2003). „Skala Satysfakcji z Pracy” – pomiar poznawczego aspektu ogólnego zadowolenia z pracy: Zadowolenie z pracy i jego komponenty [“Job Satisfaction Scale” – measuring the cognitive aspect of overall job satisfaction: Job satisfaction and its components]. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Psychologica, 7, 49–61.
 
49.
Zdun, G., Kopański, Z., Brukwicka, I., & Jastrjemska, S. (2016). Zadowolenie z pracy [Job satisfaction]. Journal of Clinical Healthcare, 4, 16–21. ttp://jchc.eu/numery/2016_4/201644.pdf.
 
Deklaracja dostępności
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top