Bieżący numer
Online first
Archiwum
O czasopismie
Cele i zakres czasopisma
Wydawca i organ zarządzający
Zespół redakcyjny
Rada Naukowa
Kolegium Recenzentów
Indeksacja i współczynniki wpływu
Prawa autorskie i polityka otwartego dostępu
Źródła finansowania
Polityka prywatności
Dla autorów
Procedura publikacji
Procedura recenzowania
Wymogi redakcyjne
Etyka publikacji
Opłaty wydawnicze
Zaktualizowana wersja Retrospektywnej Skali Funkcjonowania Rodzicielstwa w Rodzinie Pochodzenia
1
University of Wroclaw, Faculty of Historical and Pedagogical Science, Institute of Pedagogy, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Poland
Zaznaczeni autorzy mieli równy wkład w przygotowanie tego artykułu
Data nadesłania: 06-08-2024
Data akceptacji: 14-10-2024
Data publikacji online: 15-11-2024
Data publikacji: 15-11-2024
Autor do korespondencji
Kamila Wylęgły
University of Wroclaw, Faculty of Historical and Pedagogical Science, Institute of Pedagogy, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Poland
University of Wroclaw, Faculty of Historical and Pedagogical Science, Institute of Pedagogy, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Poland
Wychowanie w Rodzinie 2024;31(3):331-371
SŁOWA KLUCZOWE
resilienceuczestnictwo w kulturzewychowanie w rodziniesukces edukacyjnyklimat relacji wychowawczej w rodzinie
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Celem przeprowadzonych analiz było sprawdzenie struktury nowej, rozszerzonej wersji narzędzia do pomiaru funkcjonalności wychowawczej rodziny pochodzenia. Modyfikacja narzędzia polegała na dołączeniu do wersji opracowanej poprzednio dwóch nowych
podskal mierzących promowanie w rodzinie generacyjnej sukcesu edukacyjnego oraz uczestnictwa w kulturze. Metody i materiały. Badania przeprowadzono na próbie 1270 osób w wieku 18-37 lat. Do oceny struktury narzędzia wykorzystano eksploracyjną i konformacyjną analizę czynnikową. Niezależnie od powyższego wykorzystano analizę regresji czynnikowej do weryfikacji związku podskal kwestionariusza ze zdolnością do pozytywnej adaptacji (resilience-trait). Wyniki i wnioski. W świetle przeprowadzonych badań wyekstrahowano trzy podskale. Pierwszą jest pozytywny klimat relacji wychowawczej w rodzinie (łączącą aspekt autoratywnego wychowania i resiliencji systemu rodzinnego). Dwie dodatkowe podskale wyodrębnione w analizach to orientacja rodziców na sukces edukacyjny dziecka i na promowanie uczestnictwa dziecka w kulturze wyższej. Struktura powyższa ujawniła się w eksploracyjnej analizie czynnikowej i została zweryfikowana w konfirmacyjnej analizie czynnikowej. Analizy regresji czynnikowej pozwoliły ustalić występowanie istotnych efektów interakcyjnych pomiędzy poszczególnymi podskalami narzędzia a poziomem resilience. Kombinacje wysokich wyników poszczególnych podskal prowadziły do najwyższych wskaźników zdolności pozytywnej adaptacji u osób badanych. Powyższe rezultaty pozwalają pozytywnie ocenić trafność pomiaru funkcjonalności wychowawczej rodziny zastosowanym narzędziem badawczym. W toku dalszych badań należałoby potwierdzić strukturę narzędzia w losowo dobranych próbach zróżnicowanych wiekowo i kulturowo. Należałoby również więcej uwagi poświęcić potwierdzeniu trafności pomiaru zaprojektowanym narzędziem.
REFERENCJE (73)
1.
Andersen, I. G., Jæger, M. M. (2015). Cultural capital in context: Heterogeneous returns to cultural capital across schooling environments. Social Science Research, 50, 177–188.
2.
Bakiera, L. (2019). Wychowanie i rodzicielstwo, styl wychowania i styl rodzicielski: Analiza terminologiczna [Upbringing and parenting, style of upbringing and parenting style: Terminological analysis]. Psychologia Wychowawcza, 16, 60–72.
3.
Barkley, R. A. (2012). Executive functions: What they are, how they work, and why they evolved. New York: The Guilford Press.
4.
Baumrind, D. (2013). Authoritative parenting revisited: History and current status. In: R. E. Larzelere, A. Sheffield, & A. W. Harrist (Eds.), Authoritative parenting: Synthesizing nurturance and discipline for optimal child development (pp. 11–34). Washington, DC: American Psychological Association.
5.
Baumrind, D. (1991a). Parenting styles and adolescent development. In: J. Brooks-Gunn, R. M. Lerner, & A. C. Petersen (Eds.), The Encyclopaedia on adolescence (pp. 746–758). New York: Garland Publishing.
6.
Baumrind, D. (1991b). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. Journal of Early Adolescence, 11(1), 56–95.
8.
Bigner, J. J., Gerhardt, C. (2014). Parent-child relations: An introduction to parenting. Boston: Pearson Education Inc.
9.
Black, K., Lobo, M. (2008). A conceptual review of family resilience factors. Journal of Family Nursing, 14(1), 33–55.
10.
Bourdieu, P. (1977). Reproduction in education, society, and culture. Beverly Hills, CA: Sage.
11.
Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In: J. Richardson (Ed.), Handbook of theory and research for the sociology of education (pp. 241–258). Westport, CT: Greenwood.
12.
Darling, N., Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological Bulletin, 113(3), 487–496.
13.
de Tchorzewski, A. M. (2018). Wstęp do teorii wychowania [Introduction to educational theory]. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie.
14.
DiMaggio, P. (1982). Cultural capital and school success: The impact of status culture participation on the grade of U.S. high school students. American Sociological Review, 47, 189–201.
15.
Duncan, L. G., Coatsworth, J. D., & Greenberg, M. T. (2009). A model of mindful parenting: Implications for parent–child relationships and prevention research. Clinical Child and Family Psychology Review, 12(3), 255–270.
16.
Filek, J. (1984). Pseudowychowanie [Psycho-education]. Studia Filozoficzne, 4, 170–177.
17.
Goldenberg, I., Stanton, M., & Goldenberg, H. (2017). Family therapy: An overview, ninth edition. Australia: Cengage Learning.
18.
Gottfredson, M. R., Hirschi, T. (1990). A general theory of crime. Stanford: Stanford University Press.
20.
Grolnick, W. S. (2003). The psychology of parental control: How well-meant parenting backfires. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
21.
Gurycka, A. (1990). Błąd w wychowaniu [A mistake in parenting]. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
22.
Gurycka, A. (2008). Błędy w wychowaniu [Mistakes in parenting]. In: E. Kubiak-Szymborska, D. Zając (Eds.), O wychowaniu i jego antynomiach (pp. 324–340). Bydgoszcz: Wydawnictwo WERS.
23.
Hawley, D. R., DeHaan, L. (1996). Toward a definition of family resilience: Integrating life-span and family perspectives. Family Process, 35(3), 283–298.
25.
Hobfoll S. E. (2002). Social and psychological resources and adaptation. Review of General Psychology, 6(4), 307–324.
26.
Hobfoll S. E. (2006). Stres, kultura i społeczność: Psychologia i filozofia stresu [Stress, culture, and community: The psychology and philosophy of stress]. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
27.
Jæger, M. M., Møllegaard, S. (2017). Cultural capital, teacher bias, and educational success: New evidence from monozygotic twins. Social Science Research, 65, 130–144.
28.
Konarzewski, K. (1982). Podstawy teorii oddziaływań wychowawczych [Basic theories of educational interactions]. Warszawa: PWN.
29.
Kumpfer, K. L., Molgaard, V., & Spoth, R. (1996). The strengthening families program for the prevention of delinquency and drug use. In: R. de V. Peters, R. J. McMahon (Eds.), Preventing childhood disorders, substance abuse, and delinquency (vol. 3, pp. 241–267). Thousand Oaks, CA, US: Sage Publications.
30.
Kwiatkowski, P. (2016a). Resiliencja rodziny jako źródło pozytywnej adaptacji młodzieży [Family resilience as a source of positive adaptation among young people]. Wychowanie w Rodzinie, 13(1), 311–344.
31.
Kwiatkowski, P. (2016b). Teoretyczne konteksty profilaktyki niedostosowania społecznego [Theoretical contexts for the prevention of social maladjustment]. Wrocław: Oficyna ATUT.
32.
Kwiatkowski, P. (2018). Gotowość do agresji interpersonalnej w interakcyjnej perspektywie ryzyka i protekcji [Readiness to engage in interpersonal aggression in the interactive perspective of risk and protection]. Wychowanie w Rodzinie, 28(2), 339–360.
33.
Kwiatkowski, P. (2019b). Wypalenie uczniowskie – erozja pozytywnych stanów mentalnych w toku pełnienia roli ucznia i jej wybrane uwarunkowania [Student burnout – the erosion of positive mental states in the course of the student role and its selected determinants]. In: Z. B. Gaś (Ed.), Profilaktyka zachowań ryzykownych w teorii i praktyce (pp. 125–144). Lublin: Innovatio Press Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie.
34.
Kwiatkowski, P. , Jurczyk-Romanowska, E. (2022). A retrospective measure of the quality of family upbringing – a proposition of a new tool. Wychowanie w Rodzinie, 28(3), 13–28.
35.
Lerner, R. E., & Grolnick, W. S. (2020). Maternal involvement and children’s academic motivation and achievement: The roles of maternal autonomy support and children’s affect. Motivation and Emotion, 44(3), 373–388.
36.
Lewis, C. C. (1981). The effects of parental firm control: A reinterpretation of the findings. Psychological Bulletin, 90, 547–563.
37.
Maccoby, E. E., Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of the family: Parent-child interaction. In: P. H. Mussen, E. M. Hetherington (Eds.), Handbook of child psychology: Socialization, personality, and social development (vol. 4, pp. 1–101) New York: Wiley.
38.
Masten, A. S. (2014). Ordinary magic: Resilience in development. New York: The Guilford Press.
39.
McCubbin, M., McCubbin, H. (1996). Resiliency in families: A conceptual model of family adjustment and adaptation in response to stress and crisis. In: H. McCubbin, A. Thompson, & M. McCubbin (Eds.), Family assessment: Resiliency, coping.
40.
and adaptation — inventories for research and practice (pp. 1–64). Madison, WI: University of Wisconsin System.
41.
Mikiewicz, P. (2016). Socjologia edukacji: Teorie, koncepcje, pojęcia [Sociology of education: Theories, concepts, and terms]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
42.
Minuchin, P. (1985). Families and individual development: Provocations from the field of family therapy. Child Development, 56(2), 289–302.
43.
Molgaard, V. K., Spoth, R. L., & Redmond, C. (2000). Competency training – the strengthening families program: for parents and youth 10–14 [Juvenile Justice Bulletin]. Washington, DC: Department of Justice, Office of Justice Programs, Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention.
44.
Muszyńska, E. (1998). Swoboda, przymus i przemoc w relacjach dziecko-dorosły [Freedom, coercion, and violence in child-adult relationships]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
45.
Okulicz-Kozaryn, K. (2015). Skuteczność polskiej adaptacji Strengthening Families Program (SFP 10–14) [Effectiveness of Polish adaption of the Strengthening Families Program (SFP 10-14)]. Polskie Forum Psychologiczne, 20(1), 1, 78–100. DOI: 10.14656/PFP20150106,.
46.
Olson, D. H., Gorall, D. M. (2003). Circumplex model of marital and family systems. In: F. Walsh (Ed.), Normal family processes (pp. 514–547). New York: Guilford.
47.
Olson, D. H. (2011). FACES IV & the Circumplex model: Validation study. Journal of Marital & Family Therapy, 3(1), 64–80.
48.
Olson, D. H., Gorall, D. M., & Tiesel, J. W. (2006). FACES IV Package: Administration manual. Minneapolis: Life Innovation.
49.
Ostaszewski, K. (2014). Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience [Youth risk behaviour in the perspective of resilience mechanisms]. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
50.
Patterson, J. M. (2002a). Integrating family resilience and family stress theory. Journal of Marriage and Family, 64, 349–360.
51.
Patterson, J. M. (2002b). Understanding family resilience. Journal of Clinical Psychology, 58, 233–246.
52.
Parent, J., DiMarzio, K. (2021). Advancing mindful parenting research: An introduction. Mindfulness, 12(2), 261–265. DOI:10.1007/s12671-020-01572-7.
53.
Parent, J., Garai, E., Forehand, R., Roland, E., Potts, J., Haker, K.,& Compas, B. E. (2010). Parent mindfulness and child outcome: The roles of parent depressive symptoms and parenting. Mindfulness, 1, 254–264.
54.
Parent, J., McKee, L. G., Rough, J. N., & Forehand, R. (2016). The association of parent mindfulness with parenting and youth psychopathology across three developmental stages. Journal of Abnormal Child Psychology, 44(1), 191–202. DOI: 10.1007/s10802-015-9978-x.
55.
Rojewska, E. (2019). Terapia systemowa jako forma pomocy rodzinie. Roczniki Pedagogiczne, 11(4), 75-91.
56.
Roth, R. M., Isquith, P. K., & Gioia, G. A. (2014). Assessment of executive functioning using the Behavior Rating Inventory of Executive Function (BRIEF). In: S. Goldstein, J. A. Naglieri (Eds.), Handbook of executive functioning (pp. 301–331). Springer Science: Business Media.
57.
Ryan, R. M., Deci, E., L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development, and wellness. New York: The Guilford Press.
58.
Steinberg, L. (1990). Authoritative parenting and adolescent adjustment across varied ecological niches. Journal of Research on Adolescence, 1(1), 19–36.
59.
Steinberg, L., Darling, N. E., & Fletcher, A. C. (1995). Authoritative parenting and adolescent adjustment: An ecological journey. In: P. Moen, G. H. Elder, Jr., & K. Lüscher (Eds.), Examining lives in context: Perspectives on the ecology of human development (pp. 423–466). Washington: American Psychological Association.
60.
Steinberg, L., Elmen, J. D., & Mounts, N. S. (1989). Authoritative parenting, psychosocial maturity, and academic success among adolescents. Child Development, 60, 1424–1436.
61.
Steinberg, L., Lamborn, S. D., Darling, N., Mounts, N. S., & Dornbusch, S. M. (1994). Over time changes in adjustment and competence among adolescents from authoritative, authoritarian, indulgent, and neglectful families. Child Development, 65(3), 754–770.
62.
Sternberg, R. J. (1990). Wisdom: Its nature, origins, and development. New York: Cambridge University Press.
63.
Sternberg, R. J. (1998). A balance theory of wisdom. Review of General Psychology, 2, 347–365.
64.
Surzykiewicz, J., Konaszewski, K., & Wagnild, G. (2019). Polish version of the resilience scale (RS-14): A validity and reliability study in three samples. Frontiers in Psychology, 9, 2762.
65.
Tan, C. Y. (2020). Family cultural capital and student achievement. Theoretical insights from PISA. Singapore: Springer.
66.
Wagnild, G., Young, H. (1993). Development and psychometric evaluation of the Resilience Scale. Journal of Nursing Measurement, 1(2), 165–178.
67.
Wagnild, G. (2009). The Resilience Scale user’s guide for the US English version of the Resilience Scale and the 14-item Resilience Scale (RS-14). Worden, MT: Resilience Center.
69.
Walsh, F. (2003). Family resilience: A framework for clinical practice. Family Process, 42(1), 1–18.
70.
Walsh, F. (2016). Family resilience: A developmental systems framework. European Journal of Developmental Psychology, 13(3), 313–324.
71.
Williams, K. L., Wahler, R. G. (2010). Are mindful parents more authoritative and less authoritarian? An analysis of clinic-referred mothers. Journal of Child and Family Studies, 19(2), 230–235.
72.
Xu, J., Hampden-Thompson, G. (2012). Cultural reproduction, cultural mobility, cultural resources, or trivial effect? A comparative approach to cultural capital and educational performance. Comparative Education Review, 56, 98–124.
73.
Ziemska, M. (2009). Postawy rodzicielskie [Parental attitudes]. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
© 2006-2025 Journal hosting platform by Bentus
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
