Niepełnosprawność jako proces i konstrukt społeczny w doświadczeniu kanadyjskiej ludności rdzennej
 
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Pedagogiki, Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Polska
 
2
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Instytut Pedagogiki, Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska
 
 
Data nadesłania: 25-07-2023
 
 
Data ostatniej rewizji: 20-08-2023
 
 
Data akceptacji: 20-08-2023
 
 
Data publikacji: 10-11-2023
 
 
Autor do korespondencji
Mirosław Kowalski   

Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Pedagogiki, Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2023;30(1):53-62
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Artykuł omawia założenia niepełnosprawności jako konstruktu społecznego oraz procesu rekonstrukcji tożsamości w odniesieniu do doświadczenia ludności rdzennej w ich kanadyjskim otoczeniu. Cel. Celem artykułu jest poznanie interpretacji krytycznych, towarzyszących krzyżowaniu się identyfikacji tożsamościowych, odnoszących się do pochodzenia rdzennego i niepełnosprawności. Metoda. W artykule zastosowano krytyczną analizę konstruktu niepełnosprawności w odniesieniu do doświadczenia ludności rdzennej oraz przegląd literatury przedmiotu. Wnioski. Autorzy wskazują, że dla ludności rdzennej pojęcie niepełnosprawność jest uwikłane w świat znaczeń i sensów, i właśnie dlatego etykieta bycia niepełnosprawnym może być postrzegana przez nich jako kolonialny konstrukt, który stoi w sprzeczności z przyjętymi przez ludność rdzenną sposobami patrzenia na życie. Badacze analizują rolę Reguły Jordana pod kątem zrozumienia wyzwań stojących przed zapewnieniem kulturowo dostosowanych usług i zapewnienia wsparcia dzieciom rdzennym z niepełnosprawnościami i ich rodzinom.
 
REFERENCJE (19)
1.
Blackstock, C. (2012). Jordan’s principle: Canada’s broken promise to first nations children? [Reguła Jordana: Złamana obietnica Kanady wobec dzieci rdzennych?]. Paediatrics and Child Health, 17, 368-370. DOI: 10.1093/pch/17.7.368.
 
2.
Chambers, L., Burnett, K. (2017). Jordan’s principle: The struggle to access on-reserve health care for high-needs indigenous children in Canada [Reguła Jordana: Walka o zapewnienie usług medycznych dzieciom rdzennym z potrzebami w rezerwatach]. American Indian Quarterly, 2(41), 101-124. DOI: 10.5250/amerindiquar.41.2.0101.
 
3.
Darling, R. B. (2003). Toward a model of changing disability identities: A proposed typology and research agenda [W stronę modelu zmiany tożsamości osób z niepełnosprawnością. Proponowana typologia i strategia badawcza]. Disability and Society, 7(18), 881-895. DOI: 10.1080/0968759032000127308.
 
4.
Durst, D., Bluechardt, M. 2001. Urban aboriginal persons with disabilities: Triple jeopardy [Ludność rdzenna z niepełnosprawnościami w mieście. Potrójne ryzyko]. Regina: University of Regina Press.
 
5.
First Nations Information Governance Centre (2018). National report of the first nations regional health survey: Phase 3: Volume one [Narodowy raport na temat badania zdrowia ludności rdzennej: Faza 3: Tom pierwszy]. Ottawa: FNIGC.
 
6.
Goodley, D. (2011). Disability studies: An interdisciplinary introduction [Studia nad niepełnosprawnością. Interdyscyplinarne wprowadzenie]. London: Sage Ltd.
 
7.
Grech, S. (2015). Decolonising eurocentric disability studies: Why colonialism matters in the disability and global south debate [Zmienić eurocentryczne spojrzenie na studia nad niepełosprawnością. Dlaczego kolonializm ma znaczenie dla zrozumienia niepełnosprawności w debacie nad Globalnym Południem]. Social Identities, 1(21), 6-21. DOI: 10.1080/13504630.2014.995347.
 
8.
Ineese-Nash, N. (2020). Disability as a colonial construct: The missing discourse of culture in conceptualizations of disabled indigenous children [Niepełnosprawność jako konstrukt kolonializmu. Pominięty język opisu w konceptualizacji dzieci rdzennych z niepełnosprawnościami]. Canadian Journal of Disability Studies, 3(9), 28-51. DOI: 10.15353/cjds.v9i3.645.
 
9.
Johnson, S. (2015). Jordan’s principle and indigenous children with disabilities in Canada: Jurisdiction, advocacy, and research [Reguła Jordana a dzieci rdzennne z niepełnosprawnościami w Kanadzie. Jurysdykcja, orzecznictwo, badania]. Journal of Social Work in Disability & Rehabilitation, 3-4(14), 233-244. DOI: 10.1080/1536710X.2015.1068260.
 
10.
Kowalski, M., Falcman, D. (2011). Ciało i zdrowie w poststrukturalizmach Zygmunta Baumana i Michela Foucaulta prolegomena dla refleksji o ciele i zdrowiu osób niepełnosprawnych. W: B. Orłowska, P. Prufer (red.), Przełamywanie barier psychologicznych, społecznych i emocjonalnych w funkcjonowaniu osób niepełnosprawnych w społeczeństwie (ss. 92-110). Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.
 
11.
Lovern, L. (2008). Native American worldview and the discourse on disability [Światopogląd ludności rdzennej w Ameryce a dyskurs nad niepełnosprawnością]. Essays in Philosophy, 1(9), DOI:10.5840/eip20089123.
 
12.
Nadeau, D., Young, A. (2006). Educating bodies for self-determination: A decolonizing strategy [Edukowanie ciał dla samostanowienia. Strategia dekolonizacji]. Canadian Journal of Native Education, 29(10), 87-101. DOI: 10.14288/cjne.v29i1.196386.
 
13.
Norris, H. (2014). Colonialism and the rupturing of indigenous worldviews of impairment and relational interdependence: A beginning dialogue towards reclamation and social transformation [Kolonializm a niszczenie rdzennych światopoglądów na niepełnosprawność i relacyjną niezależność. Początek dialogu w stronę odnowy i transformacji społecznej]. Critical Disability Discourses, 6, 53-79.
 
14.
Putnam, M. (2005). Conceptualizing Disability: Developing a framework for political disability identity [Konceptualizacja niepełnosprawności: Rozwijanie ramy definicyjnej dla upolitycznienia tożsamości osób z niepełnosprawnością]. Journal of Disability Policy Studies, 3(16), 188-198. DOI: 10.1177/10442073050160030601.
 
15.
Rivas Velarde, M. (2018). Indigenous perspectives of disability [Niepełnosprawność w perspektywie ludności rdzennej]. Disability Studies Quarterly, 4(38). DOI: 10.18061/dsq.v38i4.6114.
 
16.
Sinclair, R. (2016). The indigenous child removal system in Canada: An examination of legal decision-making and racial bias [Systemowe odbieranie dzieci rdzennych rodzicom w Kanadzie: Analiza wyroków sądowych a uprzedzenia rasowe]. First Peoples Child & Family Review, 2(11), 8-18. DOI: 10.7202/1082333ar.
 
17.
Swain, J., French, S. (2000). Towards an affirmation model of disability [W stronę modelu afirmatywnego niepełnosprawności]. Disability and Society, 4(15), 569-582. DOI: 10.1080/09687590050058189.
 
18.
Vives, L., Sinha, V. (2019). Discrimination against first nations children with special healthcare needs in Manitoba: The case of pinaymootang first nation [Dyskryminacja dzieci rdzennych ze specjalnymi potrzebami w Manitobie: Przypadek ludu Pinaymootang]. International Indigenous Policy Journal, 1(10), 1-26. DOI: 10.18584/iipj.2019.10.1.4.
 
19.
Waldram, J. B., Herring, D. A., Young, T. K. (1995). Aboriginal health in Canada: Historical, cultural, and epidemiological perspectives [Zdrowie ludności rdzennej w Kanadzie: W perspektywie historycznej, kulturowej i epidemiologicznej]. Toronto: University of Toronto Press.
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top