Predykcyjna rola modeli socjalizacji w przewidywaniu kompetencji młodzieży w starszym wieku szkolnym
Więcej
Ukryj
1
Institute of Pedagogy, Faculty of Social Sciences, University of Natural Sciences and Humanities [Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny], Konarskiego 2, 08-110 Siedlce, Poland
Data nadesłania: 26-10-2021
Data ostatniej rewizji: 21-11-2021
Data akceptacji: 21-11-2021
Data publikacji: 31-12-2021
Autor do korespondencji
Tamara Zacharuk
Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny,
Konarskiego 2, 08-110 Siedlce, Polska
Sławomir Sobczak
Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny,
Konarskiego 2, 08-110 Siedlce, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2021;25(2):195-218
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Oddziaływania socjalizacyjne rodziców przyczyniają się nie tylko do rozwoju
sfery społeczno-kulturowej i psychologicznej dziecka, lecz także mogą kształtować
jego umiejętności składające się na kompetencje. Postanowiono sprawdzić, które z modeli
socjalizacji stosowane przez rodziców oddziałują na wzrost kompetencji u młodzieży
w starszym wieku szkolnym.
Cel. Celem artykułu jest określenie modelu predykcji kompetencji uczniów w starszym
wieku szkolnym ze względu na modele socjalizacji stosowane przez ich rodziców.
Materiały i metody. Badania wykonano po pierwszym okresie pandemii w publicznych
szkołach podstawowych na terenie wschodniego Mazowsza. Analizy przeprowadzono na
166 osobach z klas szóstych, siódmych i ósmych. Posłużono się metodą sondażu diagnostycznego, jako technikę wykorzystano ankietę, na podstawie której skonstruowano dwa
narzędzia badawcze. Pierwsze określało typ i stopień wykorzystywania przez rodziców
modelu socjalizacji, drugie miało charakter samoopisowy i służyło do określenia skali
umiejętności poznawczych, komunikacyjnych, społecznych i moralnych uczniów.
Wyniki. W efekcie stwierdzono, że predyktorami przewidującymi wzrost kompetencji
u młodzieży w starszym wieku szkolnym są dwa modele: zupełnej swobody i konfliktowy.
Poziom kompetencji uczniów w starszym wieku szkolnym wzrasta o prawie 7%, jeżeli
ich rodzice w procesie socjalizacji stosują model zupełnej swobody, a nie wykorzystują
modelu konfliktowego.
REFERENCJE (28)
1.
Argyle, M. (1999). Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
2.
Baumrind, D. (1973). The development of instrumental competence through socialization. W: A. Pick (red.), Minnesota Symposia on Child Psychology, Vol. 7 (ss. 3-46). Minneapolis: University of Minnesota Press.
3.
Baumrind, D. (2012). Differentiating between Confrontive and Coercive Kinds of Parental Power-Assertive Disciplinary Practices. Human Development, 55, 35-51. DOI: 10.1159/000337962.
4.
Bourdieu, P. (2009). Rozum Praktyczny: O Teorii Działania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
5.
Freud, Z. (2004). Wstęp do psychoanalizy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
6.
Furmanek, W. (1997). Kompetencje: Próba określenia pojęcia. Edukacja Ogólnotechniczna Inaczej, 7, 12-18.
7.
Hendryk, C. (2010). O zagubionych kompetencjach: Kompetencje moralne. General and Professional Education, 1, 121-142.
8.
Hoffman, M.L., Saltzstein, H.D. (1967). Parent discipline and the child’s moral development. Journal of Personality and Social Psychology, 5(1), 45-57. DOI: 10.1037/h0024189.
9.
Horowski, J. (2012). Sprawności czy kompetencje moralne?. Pedagogia Christiana, 1(29), 191-208. DOI: 10.12775/PCh.2012.011.
10.
Kowalik, S. (1994). Szkic o koncepcjach socjalizacji. W: J. Brzeziński, L. Witkowski (red.), Edukacja wobec zmiany społecznej (ss. 277-291). Poznań – Toruń: Wydawnictwo Edytor.
11.
Levine, K.J., Hoffner, C.A. (2006). Adolescents’ conceptions of work: What is learned from different sources during anticipatory socialization? Journal of Adolescent Research, 21(6), 647-669. DOI: 10.1177/0743558406293963.
12.
Linton, R. (2000). Kulturowe podstawy osobowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
13.
Ludwiczyński, A. (2002). Kryteria oceny pracy menedżera personalnego. W: H. Król (red.), Szkice z zarządzania zasobami ludzkimi (ss. 283-299). Warszawa: Wydawnictwo WSPiZ.
14.
Macionis, J.J., Plummer, K. (2012). Sociology: A Global Introduction. New York: Pearson.
15.
Montessori, M. (1997). Basic ideas of Montessori’s educational theory. Oxford: Clio Press.
16.
Neill, A.S., Lamb, A. (2009). Summerhill School: A new view of childhood. New York: St. Martin’s Griffin.
17.
Pestalozzi, J.H. (1973). Łabędzi śpiew. Warszawa: Wydawnictwo Ossolineum.
18.
Przygoda, A. (2011). Mechanizmy socjalizacji w rodzinie. Pedagogika Rodziny, 1(1), 109-118.
19.
Pytka, L. (2005). Pedagogika resocjalizacyjna: Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne. Warszawa: Wydawnictwo APS.
20.
Rousseau, J.J. (1955). Emil, czyli o wychowaniu. Tom 1, 2. Warszawa: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
21.
Schaffer, H.R. (2006). Rozwój społeczny: Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
22.
Schaffer, H.R. (2010). Psychologia rozwojowa: Podstawowe pojęcia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
23.
Shapiro, M.S. (1983). Child’s garden: The kindergarten movement from Froebel to Dewey. Pennsylvania: University Park.
24.
Sławiński, S. (1994). Wychowanie do posłuszeństwa. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
25.
Sullivan, H. (1972). Personal Psychopathology. New York: W. W. Norton.
26.
Sypniewska, B.A. (2009). Kompetencje a kwalifikacje i umiejętności. Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae, 2(13), 83-90.
27.
White, R.W. (1959). Motivation reconsidered: The concept of competence. Psychological Review, 66(5), 297-333. DOI: 10.1037/h0040934.
28.
Williams, J.L., Hamm, J.V., (2018). Peer group ethnic diversity and social competencies in youth attending rural middle schools. The Journal of Early Adolescence, 38(6), 795-823. DOI: 10.1177/0272431617699945.