Wsparcie społeczne, zdrowie i zachowania zdrowotne nastoletnich dzieci rodziców pracujących za granicą
Więcej
Ukryj
1
Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży, Instytut Matki i Dziecka, ul. Kasprzaka 17a, 01-211 Warszawa, Polska
Data nadesłania: 01-01-2017
Data ostatniej rewizji: 30-06-2017
Data akceptacji: 30-06-2017
Data publikacji: 30-06-2017
Autor do korespondencji
Izabela Tabak
Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży, Instytut Matki i Dziecka, ul. Kasprzaka 17a, 01-211 Warszawa, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2017;15(1):53-78
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Migracja zarobkowa Polaków w XXI wieku stanowi znaczący problem społeczny. W dyskusjach na temat konsekwencji migracji rodzicielskich dla dzieci można wskazać dwa dominujące nurty: pierwszy traktuje tę sytuację jako bliską lub równą patologii ze względu na ryzyko rozpadu rodziny, zaburzenia więzi rodzinnej oraz wystąpienia problemów psychologiczno-pedagogicznych u dzieci; w drugim zakłada się, że skutki wyjazdów zależą od splotu czynników ryzyka i zasobów środowiskowych. Celem przedstawionej pracy była analiza zarówno wskaźników wsparcia społecznego (ze strony rodziny i szkoły), jak też zdrowia, zadowolenia z życia oraz zachowań prozdrowotnych i ryzykownych nastoletnich dzieci rodziców pracujących za granicą. Przeprowadzone w roku szkolnym 2013/2014 badania ankietowe stanowiły część międzynarodowych badań zachowań zdrowotnych dzieci i młodzieży HBSC (Health Behaviour in School-aged Children). Dane dotyczące emigracji zarobkowej rodziców uzyskano od 1 515 uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Wykazano, że 18,1% badanej młodzieży doświadczyło wyjazdu rodziców za granicę w ciągu dwóch lat poprzedzających badanie. Młodzież z tych rodzin spostrzegała mniejsze wsparcie rodzinne, jednak jakość komunikacji w rodzinie nie różniła się od pozostałych nastolatków. W rodzinach używających programów typu SKYPE nie wystąpił efekt niższego poziomu wsparcia rodziny. Wykazano, że spostrzegany poziom wsparcia od nauczycieli był niższy w grupie nastolatków z rodzin migracyjnych, ale poziom wsparcia od innych uczniów w klasie nie różnił się. Młodzież z rodzin migracyjnych była bardziej aktywna fizycznie od swoich rówieśników, ale rzadziej jadła śniadania. Młodzież gimnazjalna z rodzin migracyjnych częściej niż rówieśnicy sięgała po papierosy i marihuanę, częściej też upijała się i podejmowała aktywność seksualną. Nie stwierdzono różnic pomiędzy analizowanymi grupami młodzieży w zakresie zdrowia i zadowolenia z życia. Badanie wskazało rodzinę jako kluczowe źródło wsparcia dla młodzieżyi potwierdziło pozytywną rolę nowoczesnych mediów elektronicznych. Prowadzenie systematycznych badań i wdrażanie na ich podstawie programów promocji zdrowia dzieci i młodzieży z rodzin migracyjnych powinno na stałe zagościć we współczesnej polityce zdrowotnej.
REFERENCJE (29)
1.
Adach-Stankiewicz E., Bielska M., Cendrowska A. i wsp., Raport z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań, GUS, Warszawa 2012.
2.
Becker-Pestka D., Rodzina w obliczu migracji zarobkowej, „Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych. Kwartalnik” 2012, nr 1.
3.
Brągiel J., „Eurosieroctwo” jako rezultat przemiany więzi rodzinnych, „Family Forum” 2013, nr 3.
4.
Brzezińska A., Matejczuk J., Psychologiczne konsekwencje (euro)sieroctwa: funkcjonowanie rodziny, diagnoza i pomoc, „Studia Edukacyjne” 2011, nr 17.
5.
Danilewicz W., Rodzina ponad granicami. Transnarodowe doświadczenia wspólnoty rodzinnej, Wydawnictwo Trans Humana, Białystok 2010. Główny Urząd Statystyczny, Rocznik Demograficzny 2015, GUS, Warszawa 2015.
6.
Inchley J., Currie D., Young T. i wsp., Growing-up unequal: gender and socioeconomic differences in young people’s health and well-being. Health Behaviour in School--aged Children (HBSC) study: main findings from the 2013/2014 survey, WHO Regional Office for Europe, Copenhagen 2016.
7.
Kipping R.R., Campbell R.M., MacArthur G.J., Gunnell D.J., Hickman M., Multiple risk behaviour in adolescence, „Journal of Public Health” 2012, nr 34 (suppl 1).
8.
Kozak S., Patologia eurosieroctwa w Polsce. Skutki migracji zarobkowej dla dzieci i ich rodzin, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2010.
9.
Kozdrowicz E., Walczak B. (red.), Szkoła wobec mobilności zawodowej rodziców i opiekunów. Niezbędnik nauczyciela, „Zeszyty Metodyczne”, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, cz. 8, Warszawa 2008.
10.
Lakey B., Cohen S., Social support measurement and theory, [w:] S. Cohen, L.G. Underwood, B.H. Gottlieb (red.), Social support measurement and intervention: A guide for health and social scientists, Oxford University Press, New York 2000.
12.
Madianou M., Miller D., Migration and New Media. Transnational Families and Polymedia. Routledge, London, New York 2012.
13.
Maslow A.H., Motywacja i osobowość, Wydawnictwo PAX, Warszawa 1990.
14.
Mazur J. (red.), Zdrowie i zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w Polsce na tle wybranych uwarunkowań socjodemograficznych. Wyniki badań HBSC 2014, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2015.
15.
Mazur J., Małkowska-Szkutnik A., Gajewski J., Polska wersja kwestionariusza do badania jakości życia związanej ze zdrowiem dzieci i młodzieży CHIP-AE, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2012.
16.
Oblacińska A., Weker H. (red.), Profilaktyka otyłości u dzieci i młodzieży. Od urodzenia do dorosłości, Help-Med, Kraków 2008.
17.
Piekut-Burzyńska S., Długotrwałe wyjazdy rodziców w celach zarobkowych i ich konsekwencje w odniesieniu do dzieci, „Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy. Transdyscyplinarne Studia o Kulturze (i) Edukacji” 2011, nr 6.
18.
Plecka M., Personalny wymiar bezpieczeństwa ekonomicznego, „Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania” 2014, nr 35(2).
19.
Sęk H., Cieślak R., Wsparcie społeczne, stres, zdrowie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
20.
Stańczyk J., „Eurosieroctwo” jako skutek migracji zarobkowej, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy” 2015, nr 17(4).
21.
Ślusarczyk M., Migracje rodziców, migracje dzieci – wyzwania dla instytucji opiekuńczych, pomocowych oraz edukacyjnych, „Zeszyty Pracy Socjalnej” 2014, nr 19.
22.
Tabak I., Jodkowska M., Oblacińska A., Spożywanie wspólnych posiłków, wsparcie i komunikacja w rodzinie jako predyktory zdrowia subiektywnego i zadowolenia z życia nastolatków, „Pediatria Polska” 2013, nr 6(88).
23.
Tabak I., Mazur J., Social support and family communication as factors protecting adolescents against multiple recurrent health complaints related to school stress, „Developmental Period Medicine” 2016, nr 20(1).
24.
Tabak I., Mazur J., Współczesna rodzina a zdrowie psychiczne i zadowolenie z życia polskich nastolatków, [w:] K. Okulicz-Kozaryn, K. Ostaszewski (red.), Promocja zdrowia psychicznego – badania i działania w Polsce, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2008.
25.
Tarka K., Sytuacja dziecka w rodzinie migracyjnej, „Studia i Prace Pedagogiczne” 2014, nr 1.
26.
Tomaszewska H., Diagnoza rodzinnej i szkolnej sytuacji dziecka z rodziny migracyjnej, [w:] E. Kozdrowicz, B. Walczak (red.), Szkoła wobec mobilności zawodowej rodziców i opiekunów. Niezbędnik nauczyciela, „Zeszyty Metodyczne”, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, cz. 8, Warszawa 2008.
27.
Walas A., Goleński W., Kijak A., Mesjasz K., Eurosieroctwo w województwie opolskim – monitoring zjawiska, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Opolu, Opole 2013.
28.
Walczak B., Dziecko, rodzina i szkoła, wobec migracji rodzicielskich: 10 lat po akcesji do Unii Europejskiej, Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych, Warszawa 2014.
29.
Walczak B., Społeczne, edukacyjne i wychowawcze konsekwencje migracji rodziców i opiekunów prawnych uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, Pedagogium Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej, Warszawa 2008.