Bieżący numer
Online first
Archiwum
O czasopismie
Cele i zakres czasopisma
Wydawca i organ zarządzający
Zespół redakcyjny
Rada Naukowa
Kolegium Recenzentów
Indeksacja i współczynniki wpływu
Prawa autorskie i polityka otwartego dostępu
Źródła finansowania
Polityka prywatności
Dla autorów
Procedura publikacji
Procedura recenzowania
Wymogi redakcyjne
Etyka publikacji
Opłaty wydawnicze
Wychowanie pod znakiem płci. Style rodzicielskie w percepcji młodzieży szkolnej
1
Instytut Pedagogiki, Uniwersytet Bielsko-Bialski, Bielsko-Biała, Polska
2
Zakład Pedagogiki Ogólnej i Metodologii Badań Pedagogicznych Wydziału Nauk o Edukacji Uniwersytetu w Białymstoku, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok, Polska
3
Katedra Polityki Międzynarodowej i Bezpieczeństwa Wydziału Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu w Białymstoku, Uniwersytet w Białymstoku, Polska
Zaznaczeni autorzy mieli równy wkład w przygotowanie tego artykułu
Data nadesłania: 12-05-2025
Data akceptacji: 31-07-2025
Data publikacji online: 24-09-2025
Data publikacji: 12-10-2025
Autor do korespondencji
Patryk Kujan
Instytut Pedagogiki, Uniwersytet Bielsko-Bialski, Willowa 2, 43-300 Bielsko-Biała, Polska
Instytut Pedagogiki, Uniwersytet Bielsko-Bialski, Willowa 2, 43-300 Bielsko-Biała, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2025;32(1):245-262
SŁOWA KLUCZOWE
wsparcie emocjonalnestereotypy płciwychowanie w rodziniestyl wychowaniarelacje w rodziniepłeć adolescentaautorytatywnośćzaniedbanie rodzicielskie
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Celem badania stało się określenie różnic w postrzeganiu stylów wychowawczych w zależności od płci adolescentów. Analiza została oparta na danych pochodzących z badań ankietowych przeprowadzonych wśród 3612 uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych z Białegostoku. Badania realizowane są cyklicznie w ramach projektu „Style życia białostockiej młodzieży”. W tekście zastosowano typologię stylów rodzicielskich opartą na dwóch wymiarach: a) wymagania, b) wsparcie emocjonalne. Uwzględniono cztery style: autorytatywny, autorytarny, permisywny i zaniedbujący. Metody i materiały. W niniejszym artykule analizie poddano dane pochodzące z badania kwestionariuszowego przeprowadzonego wśród 3612 uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych z Białegostoku, realizowanego cyklicznie w ramach projektu Styl życia młodzieży Białegostoku. Dla potrzeb analizy materiału dokonano przeglądu literatury przedmiotu. Wyniki i wnioski. Wyniki wykazały istotne różnice w częstości doświadczanych stylów wychowania
w zależności od płci adolescenta. Chłopcy częściej niż dziewczęta deklarowali doświadczenie stylu autorytatywnego (49,5% vs 42,8%) oraz zaniedbującego (11,2% vs 9,9%), natomiast dziewczęta istotnie częściej wskazywały na styl autorytarny (20,4% vs 14,5%) oraz permisyjny (26,9% vs 24,8%). Młodzież nieidentyfikująca się z binarnym podziałem płci rzadziej deklarowała doświadczenie stylu autorytatywnego (38,3%), natomiast częściej wskazywała na styl zaniedbujący (16,0%). Różnice te były statystycznie istotne (χ² = 85,4; p < 0,001; V-Craméra = 0,18). Wyniki omówiono w kontekście teorii ról płciowych, transakcyjnego modelu relacji wychowawczych oraz dotychczasowych ustaleń empirycznych.
REFERENCJE (44)
1.
Akinmosin, K. A. (2024). Parenting styles, emotional intelligence and self-esteem as predictors of academic underachievement among gifted adolescents. Coeasu Erudite Journal, 6(1), 246–259. https://eruditejournal.fcesoyo... journal/issue/download/3/19.
2.
Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology, 4, 1–103. https://doi.org/10.1037/h00303....
3.
Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. Journal of Early Adolescence, 11(1), 56–60. https://doi.org/10.1177/027243....
4.
Brzezińska, A. (2006). Dzieciństwo i dorastanie: korzenie tożsamości osobistej i społecznej. In A. W. Brzezińska, A. Hulewska, & J. Słomska (Eds.), Edukacja regionalna (pp. 47–77). Wydawnictwo Naukowe PWN.
5.
Chao, R. K. (1994). Beyond parental control and authoritarian parenting style: Understanding Chinese parenting through the cultural notion of training. Child Development, 65(4), 1111–1119. https://doi.org/10.1111/j.1467....
6.
Darling, N., & Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological Bulletin, 113(3), 487–493. https://doi.org/10.1037/0033-2....
7.
Dołęga, Z. (2022). System rodzinny a poczucie samotności młodzieży z rodzin o typowej organizacji życia i rodzin rozłączonych z powodów ekonomicznych [The family system and the feeling of loneliness of young people from families with a typical organization of life, and families separated for economic reasons]. Wychowanie w Rodzinie, 26(1), 29–47. https://doi.org/10.34616/wwr.2....
8.
Eccles, J. S., & Harold, R. D. (1993). Parent-school involvement during the early adolescent years. Teachers College Record, 94(3), 568–587. https://doi.org/10.1177/016146....
9.
Garcia, F., & Gracia, E. (2009). Is always authoritative the optimum parenting style? Evidence from Spanish families. Adolescence, 44(173), 101–103. https://www.uv.es/garpe/C_/A_/....
10.
Giddens, A. (2006). Nowoczesność i tożsamość: „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności [Modernity and identity: Self and society in late modernity]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
11.
Grusec, J. E., & Danyliuk, T. (2014). Parents’ attitudes and beliefs: Their impact on children’s development. Encyclopedia on Early Childhood. https://www.childencyclopedia. com/parenting-skills/according-experts/parents-attitudes-and-beliefstheir-impact-childrens-development.
12.
Heszen, I., & Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia [Psychology of health]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
13.
Hetherington, E. E., & Clingempeel, D. (1982). Sibling relations and parent-child relationships in nondivorced and divorced families. In M. E. Lamb & B. Sutton-Smith (Eds.), Sibling relationships: Their nature and significance across the lifespan (pp. 87–115). Lawrence Erlbaum.
14.
Ilyas, U., & Khan, S. D. (2023). Role of parenting and psychosocial correlates contributing to social anxiety in Asian adolescents: A systematic review. Innovations in Clinical Neuroscience, 20(7–9), 30–36.
15.
Jensen, A. C., & Jorgensen-Wells, M. A. (2025). Parents favor daughters: A metaanalysis of gender and other predictors of parental differential treatment. Psychological Bulletin, 151(1), 33–47. https://doi.org/10.1037/bul000....
16.
Joussemet, M., Landry, R., & Koestner, R. (2008). A self-determination theory perspective on parenting. Canadian Psychology, 49(3), 194–200. https://doi.org/10.1037/a00127....
17.
Kim, H. G. (2014). The effect of perceived parental abuse and neglect and peer attachment on school life adjustment according to children’s gender. Family and Environment Research, 52(1), 11–19. https://doi.org/10.6115/fer.20....
18.
Leaper, C. (2002). Parenting girls and boys. In M. H. Bornstein (Ed.), Handbook of parenting (2nd ed., pp. 189–225). Lawrence Erlbaum.
19.
Maccoby, E. E., & Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of the family: Parent–child interaction. In P. H. Mussen & E. M. Hetherington (Eds.), Handbook of child psychology: Socialization, personality, and social development (Vol. 4, 4th ed., pp. 1–101). Wiley.
20.
Mantur, J. (Ed.). (2023). Styl życia młodzieży Białegostoku: Raport [Lifestyle of the youth of Białystok: Report]. Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku. https://pracownia.ckubialystok....
21.
OECD [Organization for Economic Co-operation and Development]. (2024). Parental emotional support and adolescent well-being: A Cross-national examination of socio-economic and gender gaps based on PISA 2018 surveys. https://www.oecd.org/en/public....
22.
Olson, K. R., Durwood, L., DeMeules, M., & McLaughlin, K. A. (2016). Mental health of transgender children who are supported in their identities. Pediatrics, 137(3), Article e20153223. https://doi.org/10.1542/peds.2....
23.
Padilla-Walker, L. M., Nelson, M. G., & Day, R. D. (2016). The role of parental warmth and hostility on adolescents’ prosocial behavior toward multiple targets. Journal of Family Psychology, 30(3), 331–340. doi: 10.1037/fam0000157.
24.
Pinquart, M. (2017). Associations of parenting dimensions and styles with internalizing symptoms in children and adolescents: A meta-analysis. Marriage & Family Review, 53(7), 613–640. https://doi.org/10.1080/014949....
25.
Plopa, M. (2008). Więzi w małżeństwie i rodzinie: Metody badań [Bonds in marriage and family: Research methods] (4th ed.). Oficyna Wydawnicza Impuls.
26.
Plopa, M. (2011). Psychologia rodziny: Teoria i badania [Family psychology: Theory and research] (6th ed.). Oficyna Wydawnicza Impuls.
27.
Prymak, T. (2012). Uczeń kontra nauczyciel – przemoc w szkolnej codzienności [Student vs. teacher – violence in everyday school life]. In A. Korzeniecka-Bondar, B. Tołwińska, & U. Wróblewska (Eds.), [The everyday life worlds of participants in educational interactions: Explorations – analyses – interpretations] (pp. 135–143). Trans Humana.
28.
Prymak, T. (2014). O patologii i zagrożeniach cyfrowego pokolenia. Problemy Wczesnej Edukacji, 10 (27), 143–148.
29.
Prymak, T. (2023). Środowisko rodzinne młodzieży białostockich szkół: (Procesy wychowania i socjalizacji w białostockich rodzinach) [The family environment of young people from Białystok schools: (Processes of upbringing and socialization in Białystok families)]. In J. Mantur (Ed.), Styl życia młodzieży Białegostoku: Raport (pp. 194–227). Centrum Kształcenia Ustawicznego w Białymstoku. https://pracownia.ckubialystok....
30.
Ratajczak, J. (1989). Postawy rodzicielskie jako przejaw wewnątrzrodzinnych stosunków uczuciowych. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Pedagogiczne, 62(978), 67–84.
31.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52, 141–166. https://doi.org/10.1146/annure....
32.
Ryan, C., Huebner, D., Diaz, R., & Sanchez, J. (2009). Family rejection as a predictor of negative health outcomes in White and Latino lesbian, gay, and bisexual young adults. Pediatrics, 123(1), 346–352. https://doi.org/10.1542/peds.2....
33.
Ryś, M. (2009). Systemy rodzinne: Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej [Family systems: Methods of studying the structure of the family of origin and one’s own family]. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
34.
Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. Free Press.
35.
Sendyk, M. (2011). Osamotnienie jako konsekwencja zaburzeń więzi emocjonalnych w rodzinie. Wychowanie w Rodzinie, 4(4), 139–150. https://doi.org/10.23734/wwr20....
37.
Steinberg, L., Fletcher, A., & Darling, N. (1994). Parental monitoring and peer influences on adolescent substance use. Pediatrics, 93(6), 1060–1064.
38.
Tyszkowa, M. (1985). Rozwój dziecka w rodzinie i poza rodziną [Child development within and outside the family]. Wydawnictwo Naukowe UAM.
39.
Vyas, K., & Bano, S. (2016). Child’s gender and parenting styles. Delhi Psychiatry Journal, 19(2), 289–293. https://www.researchgate.net/p..._ Gender_and_Parenting_Styles#full-text.
40.
What We Know [portal]. (2016). What does the scholarly research say about the effect of gender nonconformity on parental acceptance? Cornell University. https://whatweknow.inequality.....
41.
Wysocka, E., & Ostafińska-Molik, B. (2015). Zaburzenia przystosowania młodzieży a style wychowania w rodzinie. Pedagogika Społeczna, 4(58), 55–79. http://pedagogikaspoleczna.com....
42.
Zhou, Q., Eisenberg, N., Losoya, S., Fabes, R. A., Reiser, I. M., Guthrie, I. K., & Shepard, S. A. (2002). The relations of parental warmth and positive expressiveness to children’s empathy-related responding and social functioning: A longitudinal study. Child Development, 73(3), 893–915. https://doi.org/10.1111/1467-8....
43.
Ziemska, M. (1986). Postawy rodzicielskie i ich wpływ na osobowość dziecka [Parental attitudes and their influence on the child’s personality]. In M. Ziemska (Ed.), Rodzina i dziecko: Praca zbiorowa (3rd ed., pp. 155–197). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
44.
Ziemska, M. (1973). Postawy rodzicielskie [Parental attitudes]. Wiedza Powszechna.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
Finansowane ze środków:
Projekt rozwoju praktyk wydawniczych i edytorskich oraz ich wpływu na utrzymanie się w obiegu międzynarodowym czasopisma został sfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Projekt obejmował następujące działania: modernizację strony internetowej czasopisma, wdrożenie systemu submisji artykułów oraz wdrożenie menedżera bibliografii, wdrożenie systemu antyplagiatowego, wprowadzenie automatycznego systemu informowania członków społeczności akademickiej, a także tłumaczenie artykułów na język angielski. Kwota środków finansowych stanowiących pomoc przyznaną w ramach programu „Rozwój czasopism naukowych" na podstawie umowy nr RCN/SN/0666/2021/1 z dnia 22.12.2022 roku wyniosła 79 890, 96 zł. Szczegółowy opis realizowanych działań znajduje się w zakładce "Źródła finansowania"
© 2006-2025 Journal hosting platform by Bentus
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
